ماهیت مالی و فقهی و امکان‌سنجی راه اندازی قراردادهای آتی نفت در بورس انرژی جمهوری اسلامی ایران

توضیح

این پژوهش با بررسی ساز وکار قراردادهای آتی نفت در بورس‌های مهم نفتی سعی در واکاوی ماهیت مالی و ارائه یک موضوع شناسی دقیق از این قراردادها دارد. نهایتاً در این پژوهش براساس موضوع‌شناسی انجام شده، یک قالب قراردادی جدید برای انعقاد قراردادهای آتی نفت پیشنهاد می‌شود که اولاً با واقعیت معاملات در بازار تطابق کامل دارد و صرفاً یک قرارداد صوری نیست. ثانیاً به طور کامل منطبق بر موازین شرعی می‌باشد. این قالب قراردادی حتی نوع کاملاً کاغذی قراردادهای آتی نفت یعنی قراردادهای آتی مالی نفت که در آن‌ها امکان تحویل کالا وجود ندارد را نیز شرعی می‌سازد. سرانجام با ارائه الزامات و پیشنهادهای سیاستی برای راه‌اندازی این قراردادها پژوهش خاتمه می‌یابد.ضرورت انجام این پژوهش از آنجا ناشی می‌شود که عمده نفت خام‌های دنیا بر اساس قیمت آتی نفت خام‌های شاخص قیمت گذاری می‌شوند. لذا اگر بخواهیم در آینده در پازل تعیین قیمت نفت موثر باشیم باید از حالا برای ایجاد چنین بورسی اقدام کنیم. در واقع مهمترین دستاورد بورس‌های نفت دنیا تعیین نفت خام شاخص و قیمت مرجع برای قیمت‌گذاری سایر نفت خام‌های دنیا با استفاده از قراردادهای آتی نفت است. قراردادهای آتی نفت همچنین ابزاری برای پوشش ریسک نوسانات قیمت نفت می‌باشند. این پژوهش سه هدف کلی را دنبال می‌کند: اول، تعیین ماهیت مالی و فقهی قرارداد آتی نفت. دوم، بررسی شبهات و اشکالات فقهی وارد بر این قرارداد و سوم، ارائه راه‌کارهای احتمالی برای رفع شبهات فقهی و معرفی ابزار قرارداد آتی نفت، به صورت اصلاح شده، مبتنی بر فقه امامیه.روش این پژوهش، در بخش موضوع شناسی که مربوط به ماهیت مالی قراردادهای آتی نفت است «توصیفی» می باشد و در فصول مربوط به تحلیل فقهی این قراردادها ترکیبی از روش «اسنادی و کتابخانه‌ای» و روش «تحلیل محتوا» به کار گرفته می شود.
واژه‌های کلیدی: قراردادهای آتی نفت، بورس انرژی، مالی اسلامی، آزادی عقود، قمار