عنوان
جایگاه علم فقه در شناخت هنر اسلامی
نویسنده
ناشر
فصلنامه الهیات هنر، بهار 1395، شماره 4، ص.: 127-144.
تاریخ نشر
1395
توضیح
از جمله سؤالهای مهم در نسبت میان فقه و هنر این است که علم فقه در شناخت هنر اسلامی چه جایگاه و موقعیتی دارد؟ آیا فقه در تبیین و تشخیص ویژگیهای هنرهای اسلامی، سبک و اسلوب آنها جایگاهی دارد؟ آیا با فقه میتوان به تبیین و تعریفی از فرم و محتوای هنرهای اسلامی و عناصر و ویژگیهای مشترک هنر اسلامی دستیافت؟ یا علم فقه با بیان قلمرو حلال و حرام در فعل مکلف، که مسیر مجاز و مشروع حرکت هنرمند مسلمان را بیان میدارد، امری لازم است؟ آیا این علم، جدای از شناخت قلمرو مشروع و مجاز هنرهای اسلامی، برای تبیین ویژگیها و خصوصیات هنرهای اسلامی - در فرم و محتوا - کافی نیست و نمیتوان به آن بسنده کرد؟
به نظر میرسد علم فقه با تعیین حدود و چارچوبهایی که پیش روی هنرمند میگذارد، بهمنزله آغاز حرکت بهسوی تعریف هنر اسلامی است. اما ترسیم و توصیف خصوصیتهای هنر اسلامی را باید از دیگر تعالیم دینی انتظار داشت؛ یعنی خصوصیتها، سبک، سیاق و شیوه هنر اسلامی را میتوان از قرآن، روایتها یا سنت اعتقادی و عرفانی استخراج کرد و بر این اساس تعریفی پیشینی از هنرهایی که با روح تعالیم اسلامی سازگاری دارد، ارائه داد.
واژههای کلیدی: فقه، هنر، فرم، محتوا.