عنوان
تبیین جایگاه حکومتی مالیات در فقه سیاسی امامیه
نویسنده
ناشر
فصلنامه پژوهش نامه مذاهب اسلامی، سال 1398، شماره 12، ص.: 336-362.
تاریخ نشر
1398
توضیح
کمبود و نبود منابع مالی لازم میتواند مشروعیت یک نظام سیاسی را با چالش مواجه سازد؛ از این رو هر نظام حکومتی تلاش میکند برای حل این معضل چاره بیندیشد. یکی از راههای متداول آن است که حاکمیت با اخذ مالیات، وظایف حاکمیتی خود را انجام دهد. میتوان ادعا کرد امروزه تمام جوامع این رویکرد را پذیرفتهاند. نظام سیاسی اسلام نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ وضع مالیاتهای شرعی مؤید این مطلب است. حال اگر این منابع نتواند به طور کامل نیازهای حکومت اسلامی را برآورده کند، گسترش کیفی مالیاتهای اسلامی (مثل زکات و خمس) یا وضع مالیاتهای حکومتی مطرح میشود. در واقع، پرداخت سهمی از درآمد به حاکمیت، مالیات است. این رویکرد دینی باعث میشود که مالیات جنبه عبادی به خود گیرد و ضمن تأمین بُعد مادی و اینجهانی، موجب سعادت اخروی فرد نیز بشود. به همین دلیل برنامهریزی بهینه جهت دریافت مالیات نیازمند رجوع به نظام ارزشی و دینی است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی نقش مالیات در نظام اسلامی را بررسی کرده است. نتایج نشان میدهد دریافت مالیات از نیازهای راهبردی حکومتها است که توجه به جنبه عبادی آن، ضمن تسهیل اخذ آن، ضمانت اجرایی آن را بالا میبرد.
واژههای کلیدی: منابع مالی، مالیات حکومتی، خمس، زکات، مالیات اسلامی.