بررسی فقهی و حقوقی مالیت و مالکیت داده های دیجیتال در فضای سایبری و آثار آن

توضیح

امروزه ارزش اقتصادی داده‌های دیجیتال به عنوان اجزای تشکیل‌دهنده‌ی فضای سایبری، واضح است. در این پایان‌نامه با بررسی اقسام داده‌های دیجیتال، به این نتیجه رسیدیم که در زمینه‌ی مالیت و مالکیت این داده‌ها با دو نظام اموال مواجه هستیم. دسته‌ای از داده‌های دیجیتال به عنوان حقوق معنوی، از اموال فکری محسوب می‌شوند و فضای سایبری بستری برای ارائه‌ی این اموال فکری است که به داده‌های دیجیتال تبدیل و عرضه شده‌اند. در واقع داده‌های دیجیتال در این قسم یا مصداق خارجی درگذشته دارند، که همان اموال فکری است، و یا مانند داده‌های تحلیلی ذاتاً امکان تحقق در خارج دارند اما اکنون به دلیل مختصات‌ فضای سایبری تنها در این فضا تحقق پیدا کرده‌اند؛ در نتیجه این قسم نیز به عنوان حق معنوی شناخته‌شده و مالیت و مالکیت آن‌ها تابع نظام اموال فکری خواهد بود. نوع سومی از داده‌های دیجیتال از قبیل میزبانی و دامنه نیز به عنوان ابزار و لوازم تشکیل‌دهنده‌ی فضای سایبری شناخته می‌شود که این موارد به‌عنوان متعلقات زیرساخت‌های فضای سایبری هستند و قابلیت تحقق در خارج از فضای سایبری را ندارند. در دنیای امروز، منفعت حاصل از این دسته از داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و قابلیت قرار گرفتن در چارچوب نظام اموال سنتی را دارند.از دیگر دستاوردهای این پایان‌نامه در مورد قراردادهای انتقال مالکیت یا منافع این داده‌ها در چارچوب عقود اسلامی است. این قراردادها برای داده‌هایی که در نظام اموال فکری قرا می‌گیرند با توجه به داشتن شرایط عمومی صحت عقد و در قالب‌های قراردادهای نظام معاملاتی اموال فکری صحیح خواهند بود. لوازم فضای سایبری نیز با قرارداد اجاره در ذیل نظام معاملاتی کالامحور، مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته با توجه به مختصات فضای سایبری، صدق قوانین نظام اموال فکری و مدنی برای داده‌های دیجیتال، با نکاتی همراه است.
واژه‌های کلیدی: مالیت، مالکیت، داده‌های دیجیتال، فضای سایبری، اموال فکری، حقوق معنوی، منفعت.