بررسی سیستم بانکداری اسلامی و نقش پول در آن با توجه به ماهیت پول

توضیح

تا زمانی که اسکناس ، رسید مسکوکات طلا ونقره بود، حکم قرض آن می‌توانست حکمی همانند سکه‌های طلا و نقره داشته باشد. تحولات بعدی در اسکناس ، قابلیت تبدیل را در آن از میان برد، و سرانجام نیز اسکناس با مالیت نامشخص ، تا به امروز باقی ماند. مشکل اصلی در اسکناسهای عصر حاضر در آن است که قیمت اسمی (ارزش صوری) آنها در طول زمان نمی‌تواند حکایت از مالیت مشخصی نماید، ضمن آنکه این مالیت در طول زمان مرتبا در حال کاهش است . راه علاج این مساله تثبیت مالیت اعتباری پول(که بیان دیگری از جبران نرخ تورم توسط دولت است)، می‌باشد. اما جبران نرخ تورم توسط دولت ، وضعیت سپرده‌های سرمایه‌گذاری، قرض‌الحسنه، سپرده‌های دیداری، و بطور کلی جریان گردش پول را در جامعه متحول خواهد کرد. و بدین وسیله شبکه اعطا اعتبار(بانک)نیز دستخوش تحولاتی خواهد گردید. این امر به نوبه خود مستلزم بازنگری اهداف و وظایف بانکداری در نظام اسلامی می‌باشد. بطور کلی در راستای تحولات سیستم بانکی، و در کنار جبران نرخ تورم نرخ بازگشت سرمایه جایگزین نرخ بهره (و نرخ سود در نظام موجود) خواهد شد. ضمن آنکه محور اصلی در این نظام، مشارکت سپرده‌گذاران در اصل سهام واحدهای تولیدی(که بکمک سپرده‌های ایشان تاسیس می‌شود) وهمچنین سود حاصله از آن، این امر، توزیع عادلانه ثروت را نیز تا حد زیادی تامین خواهد نمود. استفاده از مکانیزم جدید بانکی، نحوه توزیع اعتبارات را نیز دگرگون می‌سازد. در این سیستم، بر نقش اصلی بانک (که همان واسطه وجوه و وکیل سپرده‌گذاران در طرحهای اقتصادی است) تاکید بیشتری می‌شود و سعی می‌گردد تا از دخالتهای غیرضروری بانک در امور اقتصادی جلوگیری شود. با در نظر گرفتن این نکته که در جامعه‌اسلامی، رابطه بانک با افراد جامعه، از طریق عقود شرعی برقرار می‌شود، لذا مفاهیم عقود شرعی و بدنبال آن، میزان کارایی هر یک ، در مکانیزمهای پیشنهادی، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، ضمن آنکه تلاش بر آن است تا عقود اسلامی در قالب مفاهیم اولیه و اصلی خویش ، در روابط میان بانک با جامعه‌اسلامی، تجلی یابد. و بالاخره از آنجا که مکانیزم پولی جدید، ابزارهای مخصوص به خود را می‌طلبد، از این رو ابتدا جایگاه ابزارهای پولی موجود، در سیستم پیشنهادی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در نهایت ، ابزارهای جدید پولی که در مکانیزم فوق، از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد، معرفی می‌شود.
واژه‌های کلیدی: پول، بانکداری اسلامی، عقود اسلامی.