بررسی مبانی فقهی کیفر حبس، جایگزین ها و راهکارهای اجرایی آن

توضیح

تحقیق پیش‌ رو جهت بررسی مبانی فقهی کیفر حبس، شناسایی مجازات‌های جایگزین و راهکارهای اجرایی آن صورت پذیرفته است. از این رو در مقام بررسی مبانی فقهی کیفر حبس، به موضوعاتی همچون مشروعیت حبس، جایگاه آن در میان کیفرهای شرعی، اقسام کیفر حبس و موارد استفاده از آن در اسلام پرداخته و مشخص شد که به استناد ادلّه اربعه، کیفر حبس در اسلام دارای مشروعیت می‌باشد و برای جایگاه آن در میان کیفرهای شرعی چهار حالت می‌توان در نظر گرفت: 1ـ به عنوان «حدّ»، 2ـ به عنوان «تعزیر»، 3ـ‌ بدون جنبه کیفری و تنها برای «تحقیق» و روشن شدن موضوعی، 4ـ بدون جنبه کیفری و فقط برای دفع ضرر و آزار مجرم از افراد جامعه. آن‌گاه پس از بیان پیامدها و آثار زیانبار زندان، مجازات‌های جایگزین آن بر اساس آموزه‌های دینی و قوانین جزایی مشخص و معرفی گردید. بر اساس آموزه‌های دینی این جایگزین‌ها عبارتند از: 1ـ نصیحت، 2ـ میانجی‌گری و دعوت به سازش و مدارا، 3ـ طرد و اعراض، 4ـ تهدید و توبیخ، 5ـ تشهیر، 6ـ پرداخت غرامت، 7ـ مصادره اموال، 8ـ تازیانه (جَلد)، 9ـ بکار گماردن مدیون (محکوم علیه) برای پرداخت دِیْن، 10ـ آزادی به شرط سپردن ضمانت (شفاعت). جایگزین‌های مطرح در قانون جزا شامل این موارد هستند: 1ـ آزادی مشروط، 2ـ آزادی به شرط سپردن ضمانت، 3ـ تعلیق اجرای مجازات و تعلیق مراقبتی، 4ـ جزای نقدی، 5ـ محرومیت از حقوق اجتماعی و خدمات عمومی، 6ـ تعویق تعقیب، 7ـ میانجی‌گری، 8ـ تعلیق مراقبتی فشرده، 9ـ کار عام‌المنفعه (خدمات عمومی)، 10ـ جریمه‌های روزانه، 11ـ بازداشت خانگی (حبس در منزل)، 12ـ نظارت الکترونیکی، 13ـ پادگان آموزشی ـ اصلاحی، 14ـ درمان.پس از مشخص شدن مجازات‌های جایگزین حبس، به تبیین جایگاه آن‌ها در میان کیفرهای شرعی پرداخته و مشخص شد که این مجازات‌ها، در حقیقت مجازات‌های تعزیری هستند که به استناد ادلّه‌ای که مبنی بر عمومیت مفهوم تعزیر ارائه شده است، مقام صالح (حاکم جامعه اسلامی) برای تعیین مجازات‌های تعزیری در انتخاب آن‌ها با محدودیتی مواجه نیست.
واژه‌های کلیدی: اجماع، تعزیر، جزای نقدی، عقل، قانون جزا، مجازات اسلامی، مجرم، کیفر حبس، زندانی کردن.