مجامع فقهی و نقش آن در اجتهاد معاصر

توضیح

تأسیس مجامع فقهی به عنوان یکی از مصادیق بارز اجتهاد گروهی در عصر کنونی، آغازگر دورانی مهم در تاریخ تشریع اسلامی خواهد بود که در آن اجتهاد از انحصار تلاشهای فردی یا سرزمینی محدود رها می‌شود و فراتر از مرزهای جغرافیایی، مجتهدان امت اسلامی را دربر می‌گیرد، تا از هر تخصص و استعدادی در راه رشد و اعتلای این امت استفاده شود. عمل مجامع فقهی براساس اجتهاد گروهی و بر مبنای تحقیق علمی است که در آن، فقها و اندیشمندان اسلامی، حاصل اجتهاد خویش را از طریق مشورت و تبادل آراء و گفتگو، مطرح می‌نمایند، تا رأیی انتخاب گردد که حجت آن قوی‌تر و به قواعد و مصالح شریعت نزدیک‌تر است. با نگاهی به فعالیتها و خدماتی که مجامع فقهی معاصر ارائه نموده‌اند، به وضوح می‌توان تأثیر آنها را در تحقق این نوع اجتهاد مشاهده نمود. بازگرداندن اعتبار شورا به شکلی فعال در حل مسائل و مشکلات، و مراجعه به آرای سایر مجتهدان در عرصه فتوا و استفتا برای رسیدن به قول صواب، از ثمرات متمایز مجامع فقهی در عصر کنونی به شمار می‌آید. تأسیس این مجامع، خود از نشانه‌های اهتمام و توجه مسلمانان به امر دینشان است، تا بدانند کدام عبادتشان پذیرفته می‌‌شود و کدام قابل پذیرش نیست، و اینکه حلال و حرام‌ در عبادات و معاملاتشان کدام است. شکی نیست که دوری مسلمانان از سرمایه عظیم فقهی خویش از یک‌‌سو، و به کار گیری شیوه استنباط فردی و پراکنده در حل مسائل پیچیده و مستحدثه از سویی دیگر، موجب تضعیف فقه در پاسخ‌‌گویی به این مسائل شده است، در حالی که تشکیل مجامع فقهی که در آن فتوا، حاصل اجتهاد گروهی از مجتهدان امت اسلامی است، می‌تواند نقایص و عواقب خطرناک آن را جبران نماید.
واژه های کلیدی: مجامع فقهی، اجتهاد، اجتهاد گروهی، فتوا، شورا.