نقش کارشناسان در اثبات جرم (بررسی علمی با محوریت فقه إسلامی)

توضیح

نقش و جایگاه اساسی و مهم خبرگان وکارشناسان مجرب در بسیاری از مسایل زندگی ، اقتصادی ، سیاسی و فقهی ، امری غیر قابل انکار است . به گونه ای که نمی توان از نقش محوری ایشان در حل بسیاری از مشکلات زندگی و خاتمه دادن به درگیری ها ، منازعات و مجادلات ، چشم پوشی و صرف نظر نمود . از مهمترین مسائل موجود در زمان ما ، مراجعه و استناد دادگاه ها و محاکم قضایی به نظر اهل خبره و کارشناسان فن ، در مسایل مربوط به جنایات می باشد . نظیر مراجعه به کارشناس انگشت نگاری ، پزشکی قانونی و مانند ایشان ، برای پی بردن به هویت شخص جنایتکار ، تشخیص علت مرگ و از این قبیل مواردی که به جهت توسعه و پیچیده شدن انواع جنایت ها و تنوع طلبی و ابتکار مجرمین در استفاده از روش های ارتکاب جنایت و استفاده ایشان از روش ها و ابزار های جدید و علمی در ارتکاب جنایت برای اینکه از خود در محل بزه و جنایت اثری باقی نگذارند ؛ تشخیص آن از عهده ی قاضی خارج می باشد . این تحقیق برای بررسی این مسأله ی مهم که عبارت است از: میزان مشروعیتِ اعتماد و استعانت از کارشناسان و اعتماد بر اقوال و بررسی های ایشان در مورد شکوائیه ها ، و شناخت هویت شخص جنایت کار و در نتیجه حکم کردن به براءت و یا عدم براءت متهم با استعانت و یاری وسائل علمی و تکنولوژی مترقی امروزه مانند ، انگشت نگاری ، آزمایش خون و مانند این ها ، از دیدگاه فقه اسلامی ؛ به نگارش در آمده است . اساس استدلال در این بحث و در اکثر مطالب آن و در خلال استدلال به نصوص شرعی ،که عبارتند : از آیات مبارکه ی قرآن کریم و أحادیث شریف و سخنان و نظرات فقهای کبار امامیه و غیر امامیه از مذاهب چهارگانه اهل سنت که از کتاب ها و فتاوای ایشان گرفته شده است ؛ بر روش تحلیلی قرار داده شده است . از مهمترین نتایجی که در خلال این تحقیق به آن نائل شدیم عبارت است از : نصوص شرعی که عبارتند از قرآن کریم و سنت نبوی ، بر حجیت مراجعه به نظر و گفته ی کارشناسان آگاه و مجرب با تخصص های گوناگون ، دلالت می نماید . و همچنین نظر مشهور فقها با صرف نظر از اختلافات مبنایی موجود میان ایشان برای استنباط احکام ، بر حجیت دیدگاه کارشناسان و اهل خبره از باب شهادت ، و یا از باب اعتماد و اطمینان ، و یا از باب استقرار سیره ی عقلائیه بر رجوع جاهل به عالم ، استوار گردیده است . چرا که در خلال تحقیق به این مطلب پی بردیم که ، در مسائل جنائی و در مورد شناخت هویت واقعی جنایتکار از غیر واقعی ، و در نتیجه صدور حکم توسط قاضی ، ( در مواردی که حکمِ نهایی نیازمند به اعتماد بر نتیجه ایست که اهل خبره با استفاده از تکنولوژی جدید و روش های نوین مانند : آزمایش خون و تطابق اثر انگشت بر اساس وراثت و مانند آن )؛ بر اعتماد بر نظر و بررسی های ایشان ( کارشناسان و اهل فن ) ، استوار می باشد . بنابراین جایگاه و نقش اهل خبره در اثبات جرم ، به منزله ی کاشفیت برای علم پیدا کردن قاضی ، می باشد.
واژه‌های کلیدی: کارشناس، اثبات، جنایت، فقه اسلامی، علم قاضی