نقش زمان و مکان در استنباط احکام و شناخت موضوعات

توضیح

مسلم است که زمان ومکان نقش بسزایی در تحول اندیشه‌ها و اجتهاد فقها دارد. بر این اساس، فقه نمی‌تواند بدون بررسی زمان ومکان وشرایط آن‌دو، برای موضوعی به گونه‌ای کلی، حکم را بیان نماید؛ و باید اذعان داشت که فقاهت بدون توجه به زمان و مکان هیچ گاه نمی‌تواند در برابر مسائل گوناگون جامعه پاسخگو باشد ومشکلات را حل کند و اجتهاد را در همه ابعاد آن عینیت بخشد.از این رو باید با سعی و کوشش، از محصور شدن آن در افق بسته جلوگیری کرد تا در افق‌های جدید نیز به موقع گسترش یابد، و با هماهنگ شدن با آوندهای زمان و مکان و رویدادهای نوظهور، آن مشکلات حل و خلأها پر گردد و نارسایی‌ها از بین برود. البته همگام نبودن فقه با رویدادهای عصر حاضر، از جوهر اصلی فقه ناشی نمی‌‌شود؛ بلکه ره‌آورد عوامل دیگری است. از جمله می‌توان به عدم توجه به تغییرات زمان و مکان نسبت به واقعیت‌های موجود نام برد که خود در بستر بی‌‌توجهی به امکانات و تغییر در اوضاع اجتماعی، سیاسی و اقتصادی پدید آمده است.در این تحقیق که در قالب شش فصل ارائه می‌شود، با محدودیتهایی که از جهت منابع وجود دارد، به ضرورت نقش زمان ومکان در استنباط احکام و شناخت موضوعات جدید در عصر حاضر پرداخته شده؛ و دیدگاه‌های مختلف که ناشی از تلقی‌ متفاوت از معانی زمان و مکان و شیوه‌های تأثیرگذار بر احکام می‌باشد مورد ارزیابی قرار گرفته، و به این نتیجه رسیده است که می‌توان هم مسلمان و پایبند به احکام اسلامی بود، و هم از دستاوردهای تمدن بشری بهره گرفت.بهره‌مندی از آیات و روایات و نگاه به سیره معصومین و بیان دیدگاه علمای بزرگ شیعه و اهل سنت خصوصاً نظرات حضرت امام خمینی(ره) از دیگر ویژگی‌های مورد تأکید در این تحقیق است که به‌دنبال بیان هماهنگی بین اسلام با نیازهای واقعی زمان، سعی در تطبیق هرچه بیشتر احکام شرعی متناسب با تحولات عصر حاضر و پاسخگویی به شبهات دارد.
واژه‌های کلیدی: زمان و مکان، احکام شرعی، اجتهاد.