کاربرد شأن عرفی فقها در ولایت بر مردم

توضیح

بنا بر یک نظر، فقها در سه حوزه تقنین، قضاوت و زعامت، بر مردم ولایت دارند. از آنجا که إعمال ولایت نیازمند کار فقهی و کار عرفی است، اینان در مسیر إعمال ولایت گاهی از تخصص فقهی‌شان استفاده می‌کنند و گاهی به امور عرفی مشغول می‌شوند. با تحلیل «ولایت» در هر سه قلمرو و تفکیک «فقاهت» از «اشتغال به امور عرفی غیر فقاهتی» می‌توان به این سؤال پاسخ داد که هر یک از این دو شأن و حیثیت فقها چه نقشی در إعمال ولایت دارد و کاربرد هر کدام چقدر است. توجه به اینکه فقهایی که ولایت دارند چقدر به «استنباط احکام کلی از ادله» و چقدر به «مراجعه به عرف» نیازمندند می‌تواند از تداخل مسئولیت‌ها بکاهد و به تقسیم کار منجر شود. با این تحقیق بنیادی به روش توصیفی-تحلیلی در سه حوزه ولاییِ تقنین، قضاوت و زعامت می‌توان به این نتیجه رسید که فقها امروزه در مقام قضاوت و زعامت محدود (مثل سرپرستی کودکان بی‌سرپرست) و زعامت عام (رهبری و مدیریت جامعه که شامل تقنین نیز می‌شود) اغلب، به امور عرفی غیر فقاهتی اشتغال دارند و از شأن عرفی خود استفاده می‌نمایند و به‌ندرت به شأن فقاهتی خود نیاز پیدا می‌کنند. بنابراین، در إعمال ولایت فقها بر مردم کاربرد امور عرفی بسیار بیش از کاربرد فقاهت است.
واژه‌های کلیدی: قضاوت، امور حسبه، ولایت فقیه، کاربرد عرف در قضاوت، کاربرد عرف در ولایت.