نقش عرف در حقوق اسلام و ایران

توضیح

هدف ما در این پژوهش این است که قابلیت انطباق احکام اسلام با مقتضیات جامعه امروزی را بیان نماییم.به این معنا که نقش صغروی و کبروی عرف را در تبیین احکام و قوانین اسلام نشان دهیم. مسأله اینست که عرف در عصر حاضر در چه زمینه هایی و تا چه حدی می تواند اعتبار داشته باشد؟ در این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است به نتایج زیر دست یافتیم. در زمینه نقش عرف در تبیین مفهوم موضوع ها آنچه معتبر است عرف تخاطب است. اما در زمینه انطباق موضوع ها با واقعیات بیرونی عرف هر زمان و مکانی دارای اعتبار است. در زمینه نقش کبروی، عرف بسته به تعریفی که از آن داریم می تواند تماما یا بعضا از مصادیق حکم عقل بوده و دارای حجیت باشد.آرای محموده که در اصول فقه به گزاره های عقل عملی اطلاق می گردد یکی از اقسام عرف است همچنین به عقیده ما برخی از اقسام این گزاره ها با نظم عمومی و اخلاق حسنه که در حقوق مدنی مطرح اند قابل تطابق اند. اگر به عرف تایید و موافقت شارع و مقنن ضمیمه گردد بدون تردید معتبر خواهد بود. منتهی اشکال این است که این اعتبار دهی، محدود به عرف های عصر حضور معصومین (ع) می شود، هر چند برخی با تکیه به علم شارع به عرف های آینده و برخی با تمسک به خمیر مایه و گوهر عرفِ امضا شده، سعی در تسری امضاء، نسبت به عرف های جدید نموده اند.
واژه‌های کلیدی: عرف، عرف نوپدید، عقل، بنای عقلاء، سیره عقلاء.