کنترل جمعیت از دیدگاه فقه امامیه و فقه حنفی (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

کنترل جمعیت با روش‌های متفاوتی که دارد، از جنبه‌های متفاوت جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و حتی جنبه سیاسی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. اما در این پژوهش، نگارنده ضمن توجه به ابعاد فوق، بیشتر به جنبه فقهی آن پرداخته و سعی می‌کند تمام ابعاد کنترل جمعیت را از نظر فقه امامیه و فقه حنفی در پنج فصل بررسی نماید و مقارنه این دو گرایش فقهی در این مسئله را آشکار سازد. وی نخست به عناوین کلی مربوط به این موضوع پرداخته و کنترل جمعیت را یک نوع سیاست جمعیتی دانسته که هدف عمده‌اش کاهش جمعیت است و تفاوت‌هایی با تنظیم خانواده دارد که یک‌یک آنها را ذکر می‌کند. سپس روش‌های کنترل جمعیت را در یک تقسیم‌بندی، به روش‌های قبل از انعقاد نطفه و روش‌های بعد از انعقاد، و روش‌های قبل از انعقاد نطفه را به کوتاه مدت و بلند مدت و دائمی تقسیم می‌کند و حکم شرعی هر کدام را از دیدگاه فقهای امامیه و حنفی بررسی می‌نماید. از دیدگاه مشهور فقهای امامیه، استفاده از عزل و روش‌های مشابه آن مانند داروها، آمپول‌ها و آلات و ابزاری که مانع از انعقاد نطفه می‌شود، با اذن یا بدون اذن همسر جایز است. ولی عده‌ای نیز قائل به عدم جواز هستند و هر کدام، دلایل فقهی خاص خود را ذکر می‌کنند. فقهای متقدم حنفیه، جواز عزل را به اذن همسر مشروط کرده‌اند؛ ولی فقهای متأخر آنان، عزل رابه طور مطلق جایز می‌دانند. از دیدگاه فقه حنفی، استفاده از روش‌های مشابه عزل مانند داروها و ابزارهای دیگر، اگر ضرری به همراه نداشته باشد و ملازم با لمس و نظر حرام نگردد، اشکالی ندارد. یکی دیگر از روش‌های قبل از انعقاد نطفه، عقیم‌سازی است که اگر به صورت دائمی باشد، از نظر امامیه و حنفیه ممنوع است و در صورتی که منجر به عقیمی دائمی نشود و ضرری را به همراه نداشته باشد، از نظر هر دو مذهب جایز است. از روش‌های کنترل بعد از انعقاد نطفه، عمل سقط جنین است که از دیدگاه فقه امامیه در تمامی حالات حرام و از نظر حنفی‌ها در صورتی که روح در او حلول نکرده باشد سقط جنین جایز و اگر حلول کرده باشد حرام است. نگارنده همچنین به بررسی ادله عام و کلی موافقان و مخالفان کنترل جمعیت پرداخته و دلایل مخالفان کنترل جمعیت را مردود شمرده است. در پایان، به بررسی نقش حاکم و زمان و مکان در این زمینه پرداخته و فقهای حنفی را مخالف دخالت حاکم در این امر دانسته است.
واژه‌های کلیدی: فقه اسلامی، کنترل جمعیت، ت‍ن‍ظی‍م‌ خ‍ان‍واده‌