احکام پناهندگی در فقه مذاهب اسلامی و حقوق بین الملل

توضیح

در حقوق بین‌الملل پناهنده به فردی گفته می‌شود که به علل سیاسی، مذهبی، نژادی یا عضویت در گروه‌های خاص اجتماعی در کشور خود در معرض خطر است، واز ترس جان ، مال وشکنجه‌ی خود و افراد خانواده‌اش به دیگر کشورها پناهنده می‌شود اما در فقه اسلامی بنا بر آیه‌ شریفه (وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ اسْتَجارَکَ فَأَجِرْهُ ....) پناهندگی تحت عنوان « امان » یعنی پناهنده شدن کفار و مشرکین به مسلمانان درهنگام جنگ مطرح است . البته در برخی از آیات و روایات از اقامت و مهاجرت مسلمانان به دارالکفر (کشورهای غیر اسلامی ) نهی شده است اما در این زمینه بحث قابل توجهی در متون فقه سنتی دیده نمی‌شود. ما در این پژوهش ضمن بررسی پیشینه پناهندگی و احکام مربوط به آن در فقه مذاهب اسلامی و مقایسه‌ی آن با پناهندگی در حقوق بین‌الملل به موضوع پناهندگی مسلمانان به کشورهای غیر اسلامی که امروزه به یکی از معضلات جوامع اسلامی تبدیل شده پرداخته وحکم آن‌را با توجه به نظر فقها و بر اساس مبانی فقهی مورد بررسی قرار داده‌ایم. بنا بر اطلاق و عموم برخی از آیات و روایات و قواعدی مثل قاعده‌ی نفی‌سبیل ، قاعده‌ی حرمت تعرب بعد از هجرت ، قاعده‌ی حرمت کمک به ظالمین و ستمگران و بسیاری از ادله‌ی دیگر می‌توان گفت پناهندگی فرد مسلمان به کشورهای غیر اسلامی به گونه‌ای که امروزه متداول است و پناهنده برای اخذ پناهندگی مجبور است به انواع دروغ و تهمت متوسل شود و کرامت و عزت انسانی و اسلامی خود را زیر پا بگذارد ، اساساً و بنا بر حکم اولی جایز نیست . البته در صورتی که پناهجو در کشو‌رش امنیت نداشته باشد و یا به منظور کسب علم و یا هر گونه ضرورت دیگر مهاجرت نماید حکم آن متفاوت خواهد بود، و می‌توان آن‌را به انقسام احکام خمسه به پناهندگی واجب، حرام، مباح، مستحب و مکروه تقسیم نمود.
واژه‌های کلیدی: پناهندگی، امان، مهاجر، مستأمن، معاهد، کافرحربی، کافر ذمی.