نظریه «انتصاب» بررسی اشکال ثبوتی و پاسخ به آن

توضیح

چکیده:
واژه «مشروعیت» در جامعه‌شناسی سیاسی به معنای «مقبولیت مردمی» است، ولی در فلسفه و کلام سیاسی، مراد از آن حقانیت است. مشروعیت فلسفی یک حکومت در توجیه عقلی «اعمال قدرت از سوی حاکمان» و «قبول سلطه از سوی مردم» است. دیدگاه رایج در اندیشه سیاسی شیعه در باب مشروعیت حکومت اسلامی در عصر غیبت معصوم علیه‌السلام، نظریه «انتصاب» بوده که بر اساس آن، حقانیت حکومت فقیه ناشی از اراده خداوند متعال و به نصب عام از سوی ائمه اطهار علیهم‌السلام است؛ ولی در سده اخیر، دیدگاه دیگری مطرح شده که بر اساس آن، حقانیت حکومت فقیه مبتنی بر دو امر است: اراده الهی، رأی مردم. طبق این نظریه، که به نظریه «انتخاب» مشهور است، برای اینکه حکومت یک فقیه حقانیت داشته باشد، باید هر دو امر مزبور درباره آن تحقق داشته باشد. علت ظهور این دیدگاه نوپا آن است که طرف‌داران این نظریه معتقدند: نظریه «انتصاب عام فقها» گرفتار استحاله ثبوتی است؛ یعنی این دیدگاه به لحاظ ثبوتی محال است. از این‌رو، باید دست از این دیدگاه شست. طرف‌داران دیدگاه «انتصاب» جواب‌های متعددی به این اشکال داده‌اند که به نظر می‌رسد بر اساس ادله عقلی و نقلی، محکم‌ترین آنها این است که در زمان غیبت معصوم علیه‌السلام، فقیهی که در مجموع، بیش از سایر فقها دارای شرایط رهبری همچون، علم، تقوا، شجاعت و مدیریت باشد، از سوی ائمه اطهار علیهم‌السلام برای رهبری منصوب شده است.
واژه های کلیدی: مشروعیت، انتخاب، انتصاب، اشکال ثبوتی