ابعاد فقهی و حقوقی اهداء و اخذ جایزه در مسابقات ورزشی و قرعه ای

توضیح

در فرآیند پرداخت جایزه به برنده مسابقه، تأمین کننده مالی جایزه ممکن است فرد یا افرادی از شرکت کننده‌ها باشد و یا ممکن است، شخص یا اشخاص دیگری غیر از شرکت کنندگان باشند. بی تردید در حقوق ایران به تبع رویکرد و رویه مشهور فقهی، نسبت به فرایند پرداخت جایزه از سوی مجریان مسابقات، گفتمان إباحه و جواز، عمومیت دارد. هرچند برخی از فقهاء به این نظر گرایش دارند که جایزه و أخذ آن به مرتبه شرط‌بندی و فرض های غالب آن، نظیر قِمار تنزل داده شود، لیکن غالب فقهای امامیه خلاف این را نظر داشته و تنها در شرایطی که پرداخت جایزه از باب بخت‌آزمایی، شرط‌بندی و قمار مصرَّح باشد؛ آن هم به این صورت که بنای آن بر دریافت وجهی یا امتیازی از طرف بازنده و تحویل آن به طرف برنده باشد، حکم به تحریم و بطلان آن داده‌اند؛ که اتفاقاً قانون مدنی نیز موافق آن طرح استدلال نموده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، سعی در سنجش این موضوع دارد که موقعیت فقهی-حقوقی پرداخت جایزه در انواع مسابقات ورزشی و قرعه ای، دارای چه ابعاد و شرایط تعیین کننده ای است. در این راستا، مبانی مطرح بر موضوع و رویکرد فقهی و حقوقی پیرامونِ آن در هر یک از نهاد های مشابه، به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. پیش‌فرض اولیه نیز بر قابلیت اثبات حکم جواز برای برخی از این فرآیندها، درصورت رعایت شروط و شاخصه های مهم و مورد تأکید فقهاء و حقوق دانان در آن، اشاره دارد؛ در این پژوهش در راستای شناسایی شرایط و شاخصه های مؤثر در صحت پرداخت جوایز، به ارائه راه حل های مختلف قانونی و شرعی آن، پرداخته شده است. در فرض جواز فرآیند پرداخت جوایز، تملیک و تملک جایزه از سوی مجریان مسابقه، نوعا از طریق جعاله شکل می گیرد؛ به نحوی که در آن، مسابقه دهنده به مجرد عمل بر طبق شرایط مندرج در آن، مالک جایزه می گردد. گاهی نیز ممکن است در دیگر اَشکال حقوقی مانند إجاره یا از باب امر به عمل یا وعد بر هبه یا به نحو هدیه که امری رایج است صورت بگیرد. هر کدام از این راهکار ها، باید تحت شرایط ویژه ای تدبیر شود که به تفصیل و در همه ابعاد، مورد بحث دقیق قرار گرفته است.
واژه‌های کلیدی: جایزه، مسابقه ورزشی، مسابقه قرعه‌ای، قمار، شرطبندی.