روش‌شناخت فقهی موضوعات عرفی

توضیح

موضوعات عرفی بخش عمده­ ای از موضوعات احکام فقهی را به خود اختصاص داده­ اند که شناخت روشمند آن­ها در استنباط احکام فقهی نقش به­ سزایی دارد. آنچه در شناخت موضوعات عرفی حائز اهمیت است رویکرد فقهی در فرایند شناخت آن­هاست؛ بدین معنا که باید جنبه ­هایی از موضوعات مدِّ نظر متصدیان شناخت کاوش شود که در استنباط احکام فقهی مؤثرند.
شناخت فقهی موضوعات عرفی دست­ کم شامل تشخیص مراحلی چون نوع، مفهوم، ملاکات و مصادیق آن­ها می­ شود که این مقاله تلاش دارد این مراحل را به ­صورت روشمند ترسیم نماید. یافته­ های این مقاله حکایت از این دارد که اولین گام در شناخت موضوعات احکام، تشخیص نوع آن­هاست و برای دستیابی به این مهم باید تعریف روشنی از موضوعات عرفی ارائه گردد.
موضوعات عرفی در دو دسته منصوص و غیر منصوص جای می­ گیرند که شناخت هر یک از مراحل و انواع مدِّ نظر، روش و قواعد مخصوص به خود را می­ طلبد. این مقاله برای تشخیص نوع موضوعات منصوص دو قاعده اصالت عدم نقل و اصالت عدم تقیید و برای تشخیص مفهوم آن­ها به سیزده نکته مهم اشاره کرده و در پایان به روش شناخت انواع موضوعات غیر منصوص پرداخته است.
واژه‌های کلیدی: فقه اسلامی، موضوعات عرفی، موضوعات منصوص، موضوعات غیر منصوص، روش شناخت فقهی