از مقولههای بس مهم و کاربردی، که دانش فقه را پرکشش و نو نگه میدارد و در همۀ میدانها میاندار، شناخت موضوع است. شناختی که از دیرباز تاکنون، فقیهان و صاحبان فتوا را چراغ راه بوده و راهگشا و بنبستشکن و نگذارده فقه رو به افول بگذارد و کهنگی و جاماندن از قافلۀ پرشتاب زندگی، آنرا از تکوپوی بازدارد و به تاریخ بپیوندد، بسان بسیاری از دانشهایی که میبینیم و میبینید به تاریخ پیوستهاند.
این شناختِ سخت سرنوشتساز، امروزه و در روزگار جدید و پیشرفتهای روزافزون بیش از پیش گزیرناپذیر مینماد و سزاست که جایگاه مستقلی بیابد و از این چشمانداز، بررسی و زمینههای کاربردی آن در جایجای فقه آماده شود.
در این مقال، «موضوع» در دانش موضوعشناسی، از زوایای گوناگون به بوتۀ بررسی نهاده میشود و سیر بحث به این نکتۀ مهم و در خور درنگ میانجامد که موضوع در «دانش موضوعشناسی» که دانشی است نو و مستقل، از سنخ «موضوع» در اصطلاح دانشهای: منطق، فلسفه، اصول و . . . نیست، بلکه معنی و کاربرد ویژۀ خود را دارد که به طور دقیق فرادید خوانندگان گذارده شده و مقولۀ مهم دیگر که بحث محوری این مقال است، و برای نخستین بار مجال طرح مییابد و با دلایل روشن به اثبات میرسد، همانا عبارت است از: «موضوعشناسی» دانشی مستقل.
واژههای کلیدی: موضوعشناسی دانشی نو و مستقل، موضوع، مفهوم، مصداق، عرف.
789