تعامل مبانی فقه و اخلاق در مسئله پیوند اعضا

توضیح

مقدمه: امروزه توسعه دانش پزشکی موجب طرح مسایلی مانند پیوند اعضای بدن در حوزه مطالعات اسلامی شده است. بنابراین بررسی چنین مسایلی به‌دلیل تبیین مشروعیت اخلاقی و شرعی آن اهمیت خاصی دارد. اگرچه نظریات چندی توسط علمای علوم مختلف در این زمینه ارایه شده اما جوانب مختلف مساله و پیچیدگی‌های خاص مربوط به آن موجب تعارض آرای آنها در این زمینه شده است. مبانی فقهی، اخلاقی و رویارویی این مبانی با یکدیگر، موجب پیدایش مبانی متفاوت و گاه متعارض در این زمینه شده است. فقها با توجه به برخی مبانی از جمله سلطنت و اقسام مالکیت، به جواز پیوند اعضا حکم داده‌اند. در مقابل، علمای اخلاق نیز با تمسک به مبانی مانند امانت و مالکیت مطلق خداوند، قایل به عدم جواز تصرف انسان در اعضا و جوارح خود هستند. هدف پژوهش حاضر بررسی تعامل مبانی فقه و اخلاق در مساله پیوند اعضا بود.
نتیجه‌گیری: پیوند اعضا محصول علم جدید است و نتایج مطلوبی برای حیات انسان‌ها دارد. هر گونه مرزبندی بر اعمالی مانند پیوند اعضا از سوی فقه اسلامی یا شریعت دیگر ادیان الهی، مبنی بر حفظ حقوق اخلاقی انسان‌ها است. درباره تشخیص این موضوع که پیوند عضو در چه صورتی حق افراد را پایمال نمی‌کند، اختلافاتی میان فقها و علمای دین وجود دارد، اما نفس وجود مرزبندی‌ها برای تداوم حیات اخلاقی ضروری است. در مجموع به‌کارگیری عمل پیوند اعضا با رعایت اصل مصلحت و ضرورت و با توجه به مبانی مانند سلطنت و امانت مشروع و مجاز است.
واژه‌های کلیدی: پیوند اعضا، مسایل اخلاقی، مبانی فقهی، سلطنت، امانت.