فقه سیاسی شیعه و نقش دوگانه مصلحت

توضیح

مصلحت، یکی از مفاهیم مهم فقه سیاسی است. فارغ از مصالح اولیه‏ای که بر اساس آنها احکام الهی تشریع شده‏اند، مصلحت در حوزة احکام حکومتی، کاربرد جدیدی پیدا کرده است. امام خمینی، در راستای تشریح نظریة ولایت مطلقه فقیه، به عنصر مهم مصلحت نظام اشاره کرده‏اند. در حالی که مراد فقها از عناوینی همچون اختلال «نظام»، به ریختن «نظام اجتماعی» است، به نظر می‏رسد مقصود از «مصلحت نظام» نزد حضرت امام، «مصلحت دولت اسلامی» باشد، نه صرف مصلحت نظام اجتماعی؛ بدین لحاظ شاید بتوان گفت کاربرد مصلحت به این معنا، از ابداعات امام راحل€ برای حل مشکلات نظام جمهوری اسلامی بوده است. در حالی که مصلحت به این معنا، راهگشای مشکلات دولت اسلامی به شمار می‏رود، چه بسا از جوانب نظری و عملی ـ در تعیین مفهوم، معیارها و مرجع تشخیص ـ دارای ابهاماتی باشد.
واژه ‏های کلیدی: فلسفة سیاسی، فقه سیاسی، ولایت مطلقه، مصلحت، احکام حکومتی، مصلحت نظام، ظرفیت‏ سنجی.