بررسی مقایسه ای حکومت و مصلحت – در اندیشه امام خمینی و علامه طباطبایی

توضیح

موضوع مقاله، بررسی مقایسه‌ای دو مفهوم حکومت و مصلحت در اندیشه دو اندیشمند معاصر، امام خمینی; و علامه طباطبایی; است. علامه طباطبایی;، این دو مفهوم را در چارچوب نظریه ادراکات اعتباری تحلیل می‌کند و با استناد به آیات قرآن کریم، تحلیل فلسفی خود را مورد تأیید شارع مقدس نیز می‌داند. تحلیل امام خمینی; در متنی فقهی ارائه شده است و چنانکه قابل مشاهده است تحلیلی عقلی و مبتنی بر دریافتی عقلی و نظری از ماهیت حکومت و نسبت آن با مصلحت است. تحلیل عقلی یاد شده منظری است که امام خمینی; براساس آن، درباره احکام شرع و موضوعاتی چون ولایت فقیه و یا ولایت مطلقه فقیه و نیز مصلحت، به تحلیل و بررسی می‌پردازد و نظر اجتهادی خود را عرضه می‌دارد. در این راستا امام خمینی; از تحلیل احکام به حکومت اسلامی یا ولایت فقیه و حدود اختیارات آن منتقل می‌گردد و علامه طباطبایی; همان‌گونه که در تحلیل فلسفی خود، اجتماع را بر حکومت مقدم می‌دارد، از تحلیل خطاب احکام به اجتماع اسلامی و تقدم آن بر حکومت اسلامی نایل می‌آید. امام خمینی; تشخیص مصلحت را برعهده کارشناسان نهاده است و علامه طباطبایی;، آن را به شورای عمومی و تفکر اجتماعی ارجاع می‌دهد. هر یک از این دو اندیشه، در کنار اشتراکاتی که دارند، از توانایی‌ها و ویژگی‌های خاص خود برخوردارند.
واژه‌های کلیدی: ادراکات اعتباری، مصلحت، حکومت اجتماعی دینی، حکومت اسلامی، ولایت مطلقه فقیه.