فقه و مصلحت نظام

توضیح

در فقه اسلامى و نوشته هاى پیرامون فقهى, گاه گاه و به فراخوردهاى گوناگون, به دو تعبیر (حفظ نظام اسلامى) و (حفظ بیضه اسلام) بر مى خوریم, که این دو برخلاف نزدیکى ظاهرى, مى توانند معنى و دریافتهاى گوناگون داشته باشند. عنوان (مصلحت) نیز با دو تعبیر یاد شده پیوندى استوار و ناگسستنى دارد. از این روى, تحقیق و کندوکاوى همه سویه, درباره این عنوانها بایسته مى نماید.
فقهاى پیشین شیعه, گرچه هر سه مقوله یاد شده را کم وبیش, مورد توجه قرار داده و در فروع پیوسته با مسائل اقتصادى و اجتماعى مردم از آنها, سخن به میان آورده اند, ولى به دلیل این که کما بیش هیچ گاه مرکزهاى تصمیم گیرى سیاسى و ادارى جامعه, در اختیار این دانشوران نبوده است, در فقه شیعه, بحثهاى چندان درخورى درباره این مقوله ها, پیوسته با مسائل حکومتى و احکام سلطانیه, دیده نمى شود.
پس از انقلاب اسلامى, این گونه بررسیها, در دید اندیشه وران دینى ما قرار گرفت, ولى متأسفانه, تاکنون بسیار کم شاهد گفت وگوها و بحثهاى کارشناسانه و فنّى در این زمینه بوده ایم.
همت نگماردن دانشوران کارآشنا, به این گونه گزاره هاى کلیدى, سبب اشتباه یا بداستفاده کردن افرادى شده, به گونه اى که گروهى از آنان, به کارگیرى عنصر مصلحت از سوى حکومت اسلامى را امرى ناپسند و (دین را فداى حاکمیت و قدرت نمودن) ارزیابى کرده اند.