بررسی تاریخ تحول مفهوم مصلحت در اندیشه سیاسی معاصر شیعه

توضیح

این نوشته درآمدی است بر تاریخ تحول مفهوم مصلحت در اندیشه سیاسی معاصر شیعه، که نشان می‌دهد چگونه تحول معنای یک مفهوم می‌تواند مسیر حرکت کلی جامعه را به سمت و سوی خاص خود جهت داده و هدایت کند. مفهوم مصلحت که تا قبل از انقلاب اسلامی ایران، فقط به صورت تئوریک مطرح بود (به جز دوره ی کوتاه و ناموفقی در زمان ناصر الدین شاه که مصلحت خانه تأسیس شد) و فقط در چارچوب احکام ثانویه مطرح بود، که ممکن بود گاهی هم با بن بست مواجه شود، بعد از انقلاب اسلامی با استفاده از سازوکار اجتهاد و فقه پویا به دنبال گشایش مسائل نو ظهور و ارائه راه حل مناسب، در قالب نهادی حقوقی و سیاسی به نام مجمع تشخیص مصلحت نظام خود را نشان داد. این دگر دیسی در مفهوم مصلحت از ابداعات امام خمینی (ره) بود که مصلحت را تا قبل از این از احکام ثانویه به شمار می‌رفت وارد حوزه احکام اولیه، از طریق فتوایی که حکومت را از احکام اولیه اسلام و مقدم بر احکام فرعی حتی نماز و روزه، نمود. پس احکام حکومتی که بر اساس مصلحت وقت صادر می شوند، هم از احکام اولیه و در مواقعی بالاتر از احکام اولیه و لازم الاجرا هستند.
واژه‌های کلیدی: مصلحت، تاریخ مفاهیم، احکام حکومتی، فقه سیاسی، اندیشه سیاسی.