واکاوی حکم اتانازی فعال داوطلبانه در فقه شافعی

توضیح

سنت و قانون مرگ و زندگی در این جهان به شیوه‌ای است که ممکن است انسان‌ها‌ در طول عمرشان به بیماری‌هایی مبتلا شوند که برای برخی از آن‌ها دارو و درمان وجود داشته باشد؛ ولی برای برخی از آنها که صعب‌العلاج هستند با وجود پیشرفت علم پزشکی دارویی کشف نشود؛ بدین‌خاطر، در برخی از جوامع غربی اشخاص بیماری که از بهبودی ناامید شده‌اند درنتیجه خویشاوند یا پزشک یا پرستار با اجازه بیماران به توهم دلسوزی به کشتن آنان اقدام می‌کنند که این مسئله به اتانازی یا قتل از روی شفقت و دلسوزی مشهور شده است. اتانازی دارای شش نوع است: 1) اتانازی فعال داوطلبانه؛ 2) اتانازی فعال غیر داوطلبانه؛ 3) اتانازی فعال اجباری؛ 4) اتانازی غیر فعال؛ 5) اتانازی غیر مستقیم؛ 6)خودکشی مساعدت‌شده. از آنجایی که بررسی هر کدام از این انواع اتانازی به پژوهش مستقل نیازمند است و با توجه به اینکه اتانازی فعال داوطلبانه جزو مصادیق قتل است، در این پژوهش به بیان دیدگاه‌های فقهای شافعیه در مورد حکم و آثار مترتب بر آن از لحاظ ثبوت یا عدم ثبوت قصاص، دیه، کفاره قتل و تعزیر پرداخته شده است.
مواد و روش‌ها: با توجه به اینکه این پژوهش در زمینه علوم انسانی و در حوزه مسائل فقهی به رشته تحریر درآمده است، جمع‌ آوری اطلاعات و داده‌ها در آن به روش کتابخانه‌ای و با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است بدین‌شیوه که در ابتدا به توصیف و تبیین مفهوم اتانازی فعال داوطلبانه از منابع و سوابق موثق پرداخته شده و سپس حکم و آثار آن بر اساس مقررات و آرای مذهب شافعی مورد تحلیل واقع شده است.
نتیجه‌گیری: با جمع‌بندی آرای فقهای شافعیه و دلیل هریک از دیدگاه‌های آنان در این مورد، آشکار می‌ شود که قول اظهر در مذهب شافعی بر سقوط قصاص و دیه در اتانازی فعال داوطلبانه دلالت دارد ولی کفاره قتل و تعزیر را در آن، ثابت می‌دانند.
واژه های کلیدی: اتانازی فعال، داوطلبانه، فقه شافعی