توضیح

یکی از موضوعات جهان جدید عمده شدن فرد و حفظ حقوق او در سطوح گوناگون فردی، خانوادگی، سازمانی و اجتماعی است. هرکدام از این سطوح در قالب یکخرده نظام هستند که در چارچوب نظامهای اعتقادی، ارزشی و اجتماعی بر همدیگر تأثیر گذاشته و تأثیر میپذیرند بهعبارتدیگر باهم رابطه تعاملی (اندرکنشی/میان کنشی) (interaction) دارند و مرزهایشان در طول زمان تغییر میکند. این موضوع یک چالش برای امنیت ملی ایران است. در این تحقیق با توجه به رعایت اصل تحدید مسئله، پرسش اصلی زیر تدوین گردید: آیا میانکنش (تأثیرات متقابل) بین حفظ نظام و رعایت حریم خصوصی از منظر مذاهب فقه جعفری و شافعی وجود دارد؟ پژوهشگر برای پاسخ به پرسشهای فوق فرضیههایی را گمانهزنی کرد که اصلیترین آنها عبارت است از: تعیین حدود تأثیرگذاری متقابلی (تعاملی) نظری بین حفظ مصالح نظام حکومتی و رعایت حریم خصوصی شهروندان باتوجه به مشترکات احکام فقه شافعی و جعفری امکانپذیر است. با روش توصیفی-تطبیقی پس از بررسی پیشینههای تحقیق و منابع قانونی، حقوقی و فقهی مرتبط با مذاهب امامیه و شافعیه، با خبرگان هر دو مذهب مصاحبههای انجام داد تا دریابد که در منابع این دو مذهب از آیات قرانی و روایات برای تنظیم وابستگی تأثیر و تأثر تعاملی رعایت حریم فردی (Privacy) و مصالح کشوری چه استنباطات فقهی کردهاند. سرانجام در پایان تحقیق به این نتیجه رسید که با توجه به اینکه یکی از محرّمات قطعی و مسلم در اسلام بنا به «نصّ صریح قرآنی و ادلّه عقلی و روایی»، عدم تجسّس و حرمت تفتیش از اسرار، عقاید، عورات، پنهانیها و بهطورکلی اسرار نهانی خلوت و حریم افراد است؛ و این در حالی است که یکی از مقتضیات ضروری زندگی اجتماعی در راستای نظم اجتماعی و جلوگیری از هرجومرج تزاحم حقوق فرد در مقابل مصلحت عمومی و جمعی است. وظیفه دولت اسلامی؛ حفظ مصالح و امنیت نظام اسلامی در مقایسه با حرمت تجسّس از امور پنهانی افراد بنا بر اعتقاد بسیاری از فقها از عناوین ثانویه یا احکام حکومتی است لذا باید کارگزاران نظام اسلامی و دستگاههای امنیتی و نظارتی در حدّ ضرورت و با پشتوانه علم اجمالی در راستای منافع ملی و امنیت اجتماعی و مصالح عمومی و با رعایت حقوق افراد در اسلام و ضمن حفظ آبروی افراد و جلوگیری از اشاعه و افشای اسرار مردم و با نگاه به استقلال جامعه اسلامی در مقابل دشمنان داخلی و خارجی به نقض این حریم بپردازد و آنگاه به عرصه خصوصی شهروندان ورود پیدا کند.
واژه‌های کلیدی: حریم خصوصی، تجسس، مصلحت، حفظ نظام.