توضیح

«حفظ نظام» تعبیری در ادبیات سیاسی جمهوری اسلامی ایران است که به ضرورت و اهمیت بالای حفظ و بقای این نظام بخصوص نسبت به مهمّات و واجبات سیاسی- دینی دیگر کشور اشاره دارد و در اصل، ناشی از برخی کلمات حضرت امام خمینی(ره) با این مضمون می‌باشد. رساله حاضر به استخراج و تشریح این کلمات و برخی موارد سیره عملی حضرت امام در زمان رهبری‌شان که ناظر بر اهمیت و اولویت بالا دادن به این مقوله در مقاطع مختلف بعد از انقلاب بوده است، می‌پردازد. سپس، بررسی و جمع‌بندی مبانی و ادله دینی، عقلی و فقهی اهمیت این بحث در نزد امام راحل در پی خواهد آمد. همچنین، بیاناتی از امام در زمینه تاریخی برخی از مشکلات اجرایی نظام جمهوری اسلامی ایراد شده که مقوله حفظ این نظام و مصلحت حکومت اسلامی را در تزاحمات عملی مقدم بر همه احکام دیگر شریعت ذکر ‌می‌کند. این بیانات چالشهایی را در ارتباط با مقصود و مبنای واقعی آنها از نگاه امام بوجود آورده، بخصوص با ملاحظه تأکیدات مبنایی دیگر امام در رابطه با اهداف حکومت اسلامی و اجرای احکام شریعت و مواضع قابل توجهی که ایشان در قول و فعل خود، از قضا اقتضائات اصولی و شرعی نظام را در رتبه‌ای بالاتر از مصلحتهای ظاهری آن می‌نشاندند(حتی تا سرحد هزینه‌های منفی برای امنیت نظام). در مجموع توازن حکومت‌داری و مصالح آن در حکومت اسلامی با اصولگرایی دینی و شرعی نظام، مسئله‌ای در ورای بسیاری از چالشهای خُردتر جمهوری اسلامی ایران در حیطه‌های مختلف بوده است، در حالیکه سایه‌ای از ابهامات و کلیشه‌های پُر از کاستی بر این مسئله کلان سایه افکنده، که به هیچ وجه پاسخهایی جامع و روشن برای نحوه مواجه مسئولان با آن چالشها بدست نمی‌دهد. این رساله ضمن تشریح بیشتر صورت مسئله تزاحم پایبندی‌های دینی و شرعی نظام با اقتضائات بقای آن در صحنه واقعی، برخی نظرات پراکنده و جزیی حول این مسئله- چه در تفسیر اندیشه امام و چه بصورت مستقل - که در آثار داخلی طرح شده را بررسی کرده، و برخی نقاط اصلی بحث به لحاظ دینی و فقهی، که نیازمند تنقیح و نظریه‌پردازی جامع برای نظریه حکومت اسلامی از منظر امام خمینی و گفتمان ناب دینی هستند را تبیین می‌نماید.
واژه های کلیدی: حفظ نظام، حفظ حکومت اسلامی، مصلحت، مصلحت نظام، اصول نظام، اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، اصولگرایی، احکام شرع.