توضیح

بازیگری زن در فیلم و تئاتر، در واقع مجموعه ای از رفتارهای او در یک محیط فرضی است که شامل موضوع، نحوه پوشش لباس، چهره، حرکات، گفتگو و ابراز احساسات بازیگر می شود. فقه پویای اسلام، جواب گوی حکم رفتار های یک انسان مکلف در مراحل مختلف زندگی است تا او را به سر منزل مقصود برساند. با توجه به اینکه بازیگری از ارکان هنر هفتم است جایگاه آن در جامعه بر کسی پوشیده نیست. از طرفی دیگر این هنر، امروزه محدود به آقایان نیست بلکه علاقه و مشارکت زنان نیز در آن بیش از پیش در حال افزایش است که در نتیجه آن اختلاط زن و مرد در نقشهای مختلف به وجود می آید که در صورت عدم توجه به ابعاد آن بویژه بُعد دینی آن ممکن است ما نیز مسئول ایجاد لغزشها و انحرافات فرهنگی جامعه و تربیت و پرورش نسل آینده خود باشیم. با نگاه به مسئله، این سوال اساسی به وجود می آید که مقتضای اصل اولی در بازیگری زن چیست؟ و به عبارتی ساده تر آیا زن مسلمان می تواند در این گونه هنرها شرکت کند؟ که باید گفت عناوینی از قبیل فیلم، تئاتر و بازیگری که در رسانه مدّنظر است، همه از عناوین نوظهورند و هیچ یک از آنها در ادله فقهی یعنی در آیات و روایات وارد نشده اند و از این رو، به خودی خود مشمول اصل برائت اند و چنین فعالیت هایی از نظر شرعی هیچ منعی ندارند، مگر آن که دلیلی بر عدم آن قائم شود، در مورد بازیگری زن نیز دلیلی بر حرمت وجود ندارد. بنابر این، همانطور که فقها بیان داشته اند: اصل بازیگری در فیلم یا تئاتر اشکالی ندارد، ولی بر آن محدودیت هایی قرار داده شده است که رعایت آنها ضروری و واجب است و از کار های خلاف شرع خودداری شود. همان طور که معلوم است، در شکل گیری یک فیلم یا نمایش، عوامل زیادی دخالت دارند که هر کدام مصداق عناوین دیگری هستند و ممکن است از آن زاویه، فیلم و بازیگری دارای احکامی باشد. به عنوان مثال، حضور زن در سینما موجب پیدایش برخی مسائل فقهی و شرعی می شود، مانند اختلاط زن و مرد، نگاه به نامحرم، فرض زوجیّت و محرمیّت، تشبّه به جنس مخالف، تشبّه به معصومان (ع)، شنیدن صدای نامحرم، سرود و آوازخوانی، پوشش، آرایش، گریم و… . اسلام با توجه به حرمتی که برای یک مسلمان قائل است، اجازه نمی دهد زن لباسی را که موجب خواری و تمسخر او یا تحریک شهوانی مخاطب یا ترویج فرهنگ دشمن شود، بپوشد. البته زنان مسن، اگرچه در ادلهاولیه، ملزم به پوشش کامل نیستند، ولی برداشتن مقنعه برای آنها کراهت شدید دارد. مضاف بر اینکه این موضوع، در عرف جامعه مسلمان، غیر قابل پذیرش است. در کنار این، در آیه قواعد و برخی روایات، به حفظ حجاب سفارش شده و آن را کار بهتری دانسته است. با توجه به اینکه اصطلاح «چهره پردازی» با «آرایش برای نامحرم» متفاوت است، چهره پردازی زن برای فیلم و تئاتر، حرمتی ندارد. البته چهره پرداز نباید نامحرم باشد. وصل کردن موی زن به زن دیگر، در صورتی که تدلیس حاصل شود، محکوم به حرمت است. البته برای مخاطبی که به این گونه اعمال آگاه است، تدلیس صدق نمی کند. به علاوه کلاه گیس برای زن نوعی زینت محسوب می شود و باید از نامحرم پوشانده شود. نگاه در مواردی که به عنوان ابزار ابراز احساسات تلقی می شود، مانند نگاه زن به نامحرم، در صورتی که عادی هم باشد، به غیر از موارد استثنا، محکوم به حرمت است و در صورت قصد تلذذ، به طریق اولی حرام است. حرمت نگاه با واسطه در صورت تلذذ نیز ثابت است.
واژه های کلیدی: بازیگری زن، فیلم، تئاتر، فقه پویای اسلام، هنر هفتم، انحرافات فرهنگی جامعه.