توضیح

احب نظران برای شناسایی فرد بالغ از نابالغ، علائمی را برشمرده‌اند که برخی از این علائم از سوی همگان پذیرفته شده و برخی دیگر، مانند «سن» میان فقها اختلاف برانگیخته است. گروهی، اساساً سن را علامت بلوغ به شمار نیاورده و به سراغ دیگر علائم رفته‌اند. در مقابل، گروهی هم سنین متعددی را برای بلوغ برشمرده‌اند که در نبود دیگر علائم، سن علامت بلوغ خواهد بود.اختلاف نظر در فقه شیعه هم بر سر سن این گونه به چشم می‌خورد که پیشینیان با توجه به نصوص، سن را علامت بلوغ دانسته و آن را نه سال تمام برای دختر و پانزده سال تمام برای پسر اعلام کرده‌اند. این دیدگاه، آن‌سان بر اندیشه‌ها و فتواهای آنان سایه انداخته که کمتر مخالفی به صراحت از آن انتقاد کرده است. با وجود این، در لابه‌لای سخنان پیشینیان، آرایی یافت می‌شود که خود گویای آن است که این علامت، پذیرش همگانی نداشته است.امروزه معاصران با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی به بررسی دیدگاه‌های پیشینیان پرداخته و آن را به بوته نقد کشیده و نسبت به درستی آن تردید کرده‌اند. به باور این دسته، نسبت به پدیده‌ای طبیعی که در اثر عوامل گوناگون از فردی به فرد دیگر متفاوت می‌نماید، چگونه می‌توان یک ضابطه (سن نه و پانزده سال) را علامت بلوغ دانست؟ افزون بر این، از دختر نه ساله که به رشد فکری و جسمی نرسیده، چگونه می‌توان انتظار داشت که تکالیف شرعی را رعایت کند؟اکنون پرسش این است که آیا اساساً سن، علامت بلوغ است و آیا می‌توان آن را اماره تعبدی بلوغ دانست و برفرض که سنّ در کنار سایر علامات طبیعی و خارجی بلوغ اماره شرعی برای بلوغ باشد، چه سنی می‌بایست که در اینجا معیار بلوغ بوده و ملاک عمل قرار گیرد.
واژه های کلیدی: سن بلوغ، علائم بلوغ، اماره تعبّدی، نصوص، کتاب، سنت.