توضیح

زمینه و هدف: امروزه سرقت رايانه‌اي از شايع‌ترين اشكال جرايم رايانه‌اي است كه وارد عرصه حقوق جزاي اختصاصي شده و اصول و قواعد حاكم بر سرقت سنتي را به چالش كشيده است. اين جرم علي‌رغم شباهت‌هایی كه با نوع سنتي خود از جهت اسمي، نتيجه حاصله (تحصيل مال غير) و از جرايم عليه اموال بودن دارد، داراي تفاوت‌هاي اساسي از جهت عناصر تشكيل دهنده جرم و مجازات مي‌باشد. ازاین‌رو، هدف از پژوهش حاضر، بررسی تحولات تاریخی عنصر مادی در سرقت سنتی و الکترونیکی است.
مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر که با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای گردآوری شده، ضمن بررسی تفاوت‌های سرقت سنتی و رایانه‌ای، به طور خاص، عنصر مادی این دو رفتار مجرمانه مورد بحث و بررسی قرار ‌گرفته است. آنچه که در پژوهش‌های مرتبط تاکنون مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، مطالعه سرقت الکترونیکی در چهارچوب قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 می‌باشد. به همین دلیل اولاً در پژوهش حاضر تحولات تاریخی این نوع از سرقت در بطن تحولات قانون‌گذاری مورد بررسی قرار ‌خواهد ‌گرفت و ثانیاً تأکید و تمرکز نگارنده بر عنصر مادی سرقت مزبور خواهد بود؛ همچنین در ضمن مباحث به امکان‌سنجی ارتکاب سرقت حدی در فضای سرقت الکترونیک نیز پرداخته خواهد شد.
یافته‌ها: تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان سرقت سنتی و رایانه‌ای از حیث عناصر تشکیل‌دهندة جرم وجود دارد. از جمله اینکه عنصر مادی در هر دو جرم ربایش است، البته ربایش در سرقت رایانه‌اي تفاوت‌هایی با ربایش در سرقت سنتی دارد. بدین ترتیب که ربایش در سرقت رایانه‌اي بر اساس ماده 12 قانون جرایم رایانه‌اي شامل گونه‌ای رفتار است: یکی «رو‌گرفت» و دومی «برش» که در روگرفت برخلاف تمام حالات سرقت سنتی، عین داده‌ها همچنان در اختیار صاحب آن قرار دارد.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
نتیجه‌گیری: در پژوهش حاضر مشاهده خواهد شد که موضوع جرم در سرقت سنتی مال است، ولی موضوع جرم سرقت رایانه‌اي محدود به داده و اطلاعات است و لازم نیست که داده‌هاي موضوع سرقت رایانه‌‌اي داراي ارزش مالی باشند، زیرا اولاً در متن قانون، داده به صورت مطلق آمده و دوماً آنچه در رابطه با داده و اطلاعات حائز اهمیت است محتواي آنهاست. در سرقت رایانه‌اي عنصر غیرمجاز بودن لازم است که درواقع معادل همان عدم رضایت در سرقت سنتی است. یکی از تفاوت‌هاي مهم بین این دو جرم، بستر ارتکاب جرم می‌باشد که در سرقت رایانه‌اي بستر ارتکاب جرم فضاي سایبر است که نوعی محیط مجازي است. در حالی که بستر ارتکاب جرم سرقت سنتی محیط بیرونی یا همان فضاي فیزیکی است.
واژه های کلیدی: سرقت الکترونیکی؛ سرقت سنتی؛ عنصر مادی.