توضیح

یک اخلاق هنجاری هم دارند که اخلاق کلی است و آن چیزی که در علم اخلاق ما وجود دارد، همین اخلاق هنجاری است؛ یعنی کلیات خوب‌ها و بدها کدام‌اند؟ اما اخلاق کاربردی آنها مسائل اخلاقی است که در تزاحم مطرح می‌شوند که آیا در تزاحم هم این فعل اخلاقی است یا غیر اخلاقی؟ در واقع کلیاتی هستند که در یک مورد به تزاحم رسیده‌اند؛ مثل بحث اجتماع امر و نهی و تمام موارد تزاحم مطرح در فقه و اصول ما که به صورت مسئله‌محور در اخلاق کاربردی‌شان مطرح می‌کنند. البته در زمان سابق امکان اجرای این حکم حتی به ندرت هم نبوده؛ یعنی شاید از بین هزاران خواستگاری حتی یک مورد این امکان نبود که زنی حاضر باشد خود را این چنین کشف کند؛ حتی امکان نگاه کردن به مو (حداقل در تاریخ معاصر تا آنجا که ما از مباحث تاریخ اجتماعی معاصر اطلاع داریم) نبوده است تا چه رسد به نظر به محاسن بیش از مو یا نظر به کل بدن؛ اما وسایل ارتباط جمعی جدید (مثل اینترنت) این امکان را ایجاد کرده است که زنان و دختران بسیاری که در معرض خواستگاری شخص مشخصی هستند، کشف حجاب کنند البته این مسئله در جای خود بررسی روان‌شناختی شده که چه می‌شود شخص حاضر است در اینترنت کشف حجاب کند، ولی در عرصه خارج از فضای مجازی این کار را انجام نمی‌دهد!