بررسی تطبیقی ماهیت و احکام مقررات بیمه در حقوق ایران و فقه مذاهب اسلامی

توضیح

فقیهان و اندیشمندان اسلامی، اعم از شیعه و سنی، متفقاً به مشروعیت بیمه‌های تعاونی فتوا داده‌اند. اما در مورد بیمه‌های خصوصی یا بازرگانی، اعم از بیمه‌های اشیاء و اشخاص، اختلاف نظر وجود دارد؛ اکثریت فقهای شیعه، بیمه اشخاص را صحیح و شرعی می‌دانند، اگرچه راه‌هایی را که پیموده‌اند، متفاوت است. با توجه به مطالب موجود و ابهاماتی که در مورد این مسئله وجود دارد ما در این رساله به بررسی تطبیقی ماهیت بیمه در حقوق ایران و فقه مذاهب اسلامی و همچنین بررسی احکام آن پرداختیم. با این تطبیق در می‌یابیم که ماهیت بیمه عقد است، هرچند در فقه شیعی از جهت استقلال و عدم استقلال آن اختلاف نظر وجود دارد، لکن در حقوق چنین اختلافی به نظر نمی‌رسد و از طریق این تطبیق و بررسی می‌توان به اشکالات و شبهاتی در خصوص بیمه در فقه و حقوق رسید که اکثر این اشکالات قابل پاسخگویی نیز می‌باشد. در این تحقیق از روش کتابخانه‌ای و از منابع متعدد فقهی و حقوقی از جمله کتب، مقالات، پایان نامه‌ها و نرم افزارهای موجود در این رابطه استفاده شده است، که حاصل این تحقیق نتایج بسیاری می‌باشد. از این بررسی تطبیقی در می یابیم که بیمه، عقدی مستقل ولازم است و همانند عقود لازمه از یک طرف مشمول ادله عامه می‌باشد که طرفین ملزم به محترم شمردن آن می‌باشند و از طرف دیگر باید شرایط کلی صحت عقد از قبیل: قصد و رضا، اهلیت و... در انعقاد قرارداد بیمه ملحوظ شود. بیمه نیز همانند سایر عقود، نیاز به قرارداد دارد که به اصطلاح فقهی باید به صورت ایجاب وقبول بین بیمه گر وبیمه گذار جاری شود. همچنین طبق قوانین موجود (مواد 21 و 22 قانون بیمه) ماهیت بیمه از منظر حقوق، مسئولیت مدنی است که هدف از آن جبران خسارت است نه ایجاد سود. با قرار دادن مسئولیت به عنوان ماهیت، بیمه قانون گذار به دنبال توسعه حمایت‌های بیمه‌ای می‌باشد و با این بیان بیمه شامل مسئولیت در خصوص جنایات هم می‌شود و یکسان بودن دیه زن و مرد، عدم تأثیر مذهب در پرداخت دیه، پرداخت خسارت معنوی و... از موارد احکام بیمه به شمار می‌آید و برای توسعه بیمه باید به دنبال رفع نواقص موجود باشیم.
واژه های کلیدی: ماهیت بیمه، احکام بیمه، بیمه شخص ثالث، حقوق بیمه، عقد بیمه.