نگرشی تطبیقی به نظریه «منطقه الفراغ» شهید صدر و «منطقه العفو» شیخ قرضاوی

توضیح

یادداشت: عنوان انگلیسی: Comparative Approach to Theory of Mantiqat al-Firāq of Martyr al-Sadr and Mantiqat al-‘Afw of Sheikh al-Qardāwī
دوری از عصر معصوم(ع) و پدید آمدن حوادث جدید، نیاز روزافزون مسلمانان به دانستن حکم شرعی حوادث نوپدید را بیشتر کرد. این احساس نیاز، برخی از علمای اسلامی را به تکاپو انداخت تا با تأمل در جهان‌بینی اسلام، قائل به محدوده‌ای خالی از حکم شرعی شوند. در فقه امامیه، فقیه معاصر سید محمدباقر صدر، این محدوده را «منطقة الفراغ» نام نهاد. و در فقه اهل سنت، فقیه مصری یوسف القرضاوی، آن‌را «منطقة العفو» نامید. پژوهش حاضر با هدف مقایسه دو نظریه «منطقة الفراغ» و «منطقة العفو»، به روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی و تحلیل ویژگی‌ها و نقاط روشن و مبهم این دو نظریه، می‌پردازد. این دو نظریه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با همدیگر دارند که قابل بررسی هستند. با بررسی این دو نظریه، می‌توان گفت هر دو منطقه که با هدف عدالت اجتماعی و رعایت مصالح کلی جامعه، مطرح شده‌اند و در طرح آن جهان‌شمولی و جاودانگی شرع اسلام مورد توجه قرار گرفته است، خالی از حکم شرعی الزامی هستند. برای پر کردن این منطقه نیز ضروری است ضوابط و معیارهای مشخصی مطرح شود تا با اصول و قواعد کلی اسلام منطبق باشد. ضمن این‌که هر دو نظریه دارای نواقصی است که باید از سوی موافقان و یا حتی منتقدان آنها رفع و تکمیل شوند تا قابلیت اجرایی پیدا کنند.
واژه های کلیدی: منطقه الفراغ، منطقه العفو، مصلحت عامه، وضع حکم.