بررسی فقهی حقوقی حفظ حریم خصوصی توسط رسانه ها و فضای مجازی

توضیح

حریم‌خصوصی یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین حقوق بشر در طول زندگی اجتماعی وی به حساب می‌آید. با این‌وجود، این حوزه از حیات آدمی و مسائل مرتبط با آن، تنها در صد و پنجاه سال اخیر مورد توجه حکومت ها و حقوقدانان قرار گرفته است و پیش از آن، چندان مورد تفقد حکومت‌ها نبوده‌است. با این‌وجود، دین مبین اسلام به عنوان کامل‌ترین دین، به موجب احکام و دستورات مختلف خود، توجه خاصی به ضرورت احترام به حریم خصوصی افراد داشته است؛ گرچه در فقه اسلامی، جوانب گوناگون حریم‌خصوصی، جملگی ذیل یک عنوان بحث نشده‌اند، اما می‌توان ادعا نمود که شریعت اسلام به زوایایی از این حریم نظر داشته‌است که هنوز هم در علم حقوق، مجال مطرح شدن دارد. بر همین‌اساس، در این پژوهش با طرح مبانی ومصادیق حریم‌خصوصی در فقه اسلامی و موارد جواز مداخله در آن در کنار قلمرو و مصادیق نقض حریم‌خصوصی در اسلام، توجه دقیق شریعت به حفظ حریم‌خصوصی روشن می‌شود. حریم‌خصوصی طی یک قرن اخیر، به مرور توسط قوانین اساسی کشورها و اسناد و نهادهای حقوقی مختلف در عرصه بین‌المللی مورد حمایت قرار‌گرفته‌است. قوانین ایران نیز درمواردی صریحاً و در مواردی به طور ضمنی از برخی مصادیق حریم‌خصوصی حمایت می‌کند، اما چالش اساسی چند سال گذشته در این حوزه، تجاوز بدون حق رسانه‌ها فضای‌مجازی توسط ابزارهای گوناگون به حریم‌خصوصی اشخاص است. به طوری که اطلاعات شخصی افراد به ابزاری قدرتمند در دست گردانندگان این محیط‌ها مبدل شده‌است. به همین‌جهت، این پژوهش با دسته بندی قاعده‌مند از تعاریف و عناصر مختلف بیان شده از حریم خصوصی توسط حقوقدانان و نهادهای مختلف حقوقی، سعی در ارائه تصویر روشن و نوین از ماهیت حریم‌خصوصی و مبانی و مصادیق آن در علم حقوق دارد، تا زمینه مساعد جهت شناخت محدوده حریم‌خصوصی در رسانه و فضای‌مجازی ایجاد شود. از طرفی، ایران در زمره کشور‌هایی ست که واکنش دیرهنگام نسبت به جرایم رسانه‌ای و رایانه‌ای علیه حریم‌خصوصی داشته و قوانین موجود نیز دارای خلل‌هایی ست. به طورحتم، اصلاح قوانین مذکور در کنار تدوین قوانین جامع، به حفظ حریم خصوصی اشخاص کمک می‌کند. لذا در این پژوهش با طبقه‌بندی نوین از جرایم ناقض حریم خصوصی در حوزه‌ی رسانه و فضای‌مجازی و تحلیل هریک از آن‌ها در کنار بیان ایرادات تقنینی و تبیین روش‌های متداول و کاربردی در حمایت از حریم خصوصی در این رابطه، سعی در ارائه راه‌حل مناسب جهت پیشگیری و مقابله با نقض حریم خصوصی اشخاص در رسانه و فضای مجازی شده‌است. برایند پژوهش انجام شده مبین راهکار‌های تقنینی اساسی درجهت حمایت از حریم خصوصی اشخاص در مقابل اعمال تجاوزکارانه رسانه ها و فضای مجازی می‌باشد.
واژه های کلیدی: ماهیت حریم خصوصی، مبانی فقهی حقوقی حریم خصوصی، جرائم ناقض حریم خصوصی، حریم خصوصی در رسانه، حریم خصوصی در فضای مجازی