مطالعه فقهی – حقوقی منع تجسس و بازتاب آن در قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲

توضیح

منع تجسس یکی از قواعد مسلم فقهی است که قرآن کریم در آیه 12 سوره حجرات به این امر مهم اشاره‌کرده است و همچنین روایات زیادی از معصومین (ع) که دال بر ممنوعیت تجسس در حریم خصوصی دیگران است، واردشده است. به‌طورکلی می‌توان گفت تجسس در اسلام با توجه به عموماتی از آیات و روایات و حکم عقل و سیره به‌طور مطلق حرام و ممنوع می‌باشد و بامطالعه متون فقهی و تفسیری می‌توان مبانی چون اصل ستر و بزه پوشی، قاعده درء، اصل عدم ولایت و... را بر ممنوعیت تجسس استخراج و استنتاج کرد. البته ادله‌ای نیز وجود دارد که نشان می‌دهد در برخی از موارد تجسس جایز است. خوشبختانه موارد جواز تجسس به‌صورت محدود و با رعایت تشریفات و مقررات خاصی در قوانین ایران علی‌الخصوص قانون آیین دادرسی کیفری آورده شده است. مصلحت جامعه و تضمین حقوق بزه دیده از جمله مبانی استثناءهای وارد بر منع تجسس در جهت کشف اسباب، آلات و ادله وقوع جرم و دستگیری متهمان در نظام حقوق کیفری ایران است. البته در مواردی که ضابطان دادگستری و مقام‌های قضایی بدون وجود ظن کافی مبادرت به نقض حریم خصوصی افراد می‌نمایند، با ضمانت اجرای کیفری، انتظامی و مدنی روبرو خواهند شد. اما قانون در خصوص اعتبار ادله اکتسابی ناشی از نقض حریم خصوصی که بدون رعایت مقررات و تشریفات قانون آیین دادرسی کیفری صورت می‌گیرد ساکت است و متاسفانه همین سکوت و نقص قانون موجب شده است رویه قضایی ایران این گونه ادله را از باب قرائن و امارات قضایی مورد پذیرش قرار داهد و به آن ترتیب اثر بدهد باید متذکر شد که روش تحقیق بکار رفته شده در پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی است.
واژه های کلیدی: تجسس، حریم خصوصی، دادرسی کیفری، فقه، قانون آیین دادرسی کیفری، قرآن، سوره حجرات،روایات اسلامی، امام معصوم