حمایت کیفری از حریم خصوصی در فقه امامیه و حقوق ایران

توضیح

حریم خصوصی را می توان قلمروی از زندگی هر فرد دانست که انتظار دارد دیگران بدون رضایتش به آن قلمرو وارد نشوند یا به اطلاعات آن قلمرو دسترسی نداشته باشند. منازل و اماکن خصوصی،جسم افراد،اطلاعات شخصی و ارتباطات خصوصی از مهمترین عرصه های حریم خصوصی هستند. با آنکه مطالع? تاریخی نشان می دهد مسئله حریم خصوصی و حمایت از آن کم و بیش در هم? جوامع مطرح بوده است، امادغدغ? حمایت از حریم خصوصی از دغدغه های جدی جوامع امروز و زاییده تحولات مختلف سد? اخیر است که در هم? جوامع با کمی دیر و زود به وقوع پیوسته یا در حال وقوع است. یکی از این تحولات،،شناسایی هویت فردی و حقوق و آزادیهای ملازم با آن است. در گذشته، فرد انسانی در پس نظامات سیاسی،اجتمای،شبه دینی و فلسفی قرار داشت اما در جوامع امروز،انسان سوژه ای خود مختار و دارای هویت و هستی مستقل از نظامات کلی شناخته می شود که دارای حقوق و آزادی های ذاتی است. این هویت مستقل می تواند در خصوص کمّ و کیف روابطش با جامعه و دولت تصمیم گیری کند و حوزه ای برای خود تعریف کند که مصون از تعرّض جامعه و دولت باشد. علاوه بر تحولات نظری ، نقش تحولات علمی و فنی نیز در اهمیت یافتن حریم خصوصی بسیار چشمگیر بوده است. تحولات علمی و فنی سبب شده است به دست آوردن ، ضبط و نگهداری حجم انبوهی از اطلاعات خصوصی افراد به آسانی و با روشهای مختلف پنهانی و آشکارممکن است . به طوری که اکنون بسیاری از دستگاه های دولتی و متصدیان مشاغل خصوصی نظیر شرکتها ، بانکها و فروشگاه ها به دلایل متعدد و با استفاده از وسایلی نظیر تلویزیون های مدار بسته و دوربینهای ویدئویی، بر اعمال و رفتار و گفتار کارکنان و ارباب رجوع و مصرف کنندگان، نظارتهای سمعی بصری دارند، این نگرانی وجود دارد که آن ها اطلاعاتی که خواسته یا نخواسته جمع آوری می کنند سوء استفاده کنند و به ویژه آن اطلاعات را به ضرر افرادی که اطلاعات مربوط به آنها است به کار برند. از یک سو حریم خصوصی ، می تواند مانع از آن شود که اطلاعات راجع به زندگی خصوصی، به وسیله ای برای در هم شکستن آزادی و استقلال انسانها ، ،سلطه یافتن بر آنها و استفاده ابزاری از آنها تبدیل شود. با توجه به اینکه افراد جامعه نوعاً اموری را خصوصی قلمداد می کنند که نقطه ضعف آنها محسوب می شود یا با آبرو وحیثیتشان در ارتباط است ، اگر از این حریم حمایت نشود سبب می شود برخی در صدد برآیند با دستیابی به این اطلاعات، فردی یا افرادی را که به افشای این اطلاعات ، آبرو و حیثیتشان در خطر می افتد تهدید کنند و از آنها برای برآورده ساختن امیال و خواسته های خود استفاده کنند. علاوه بر این ، حمایت از حریم خصوصی، ،شرایط لازم برای رشد و تکامل شخصیت افراد را فراهم می آورد، این امکان را برای انسانها فراهم می سازد که فارغ از فشار ها و ملاحظات و محذورات بیرونی مختلف ، عرصه های خلوت و تنهایی و آرامش و امنیت خاطر برای خود داشته باشند و در آن عرصه ها با تعقیب اهداف وغایات کاملا خصوصی و خالصانه ، درجات مختلفی از صمیمیت را مطابق با میل خود با دیگر همنوعان برقرار کنند و به ویژه در عرصه ابراز عواطف ، احساسات ، شخصیت خود را شکوفا سازند. در نظام حقوقی ایران از حریم خصوصی به صورت مشخص و معون حمایت نشده است همانند موضع نظام حقوقی اسلام ، موضع حقوقی موضوعه ایران نسبت به حریم خصوصی یک موضع تحویل گرایانه است . در ایران حقوق آزادیهایی که تحت عنوان،حریم خصوصی قابل حمایت هستند غالباً بطور ضمنی و در بطن قواعد مختلف ، هر چند بصورت ناقص ، مورد حمایت قرار گرفته اند. در چنین وصفی علاوه بر آنکه تدوین قانون حمایت از حریم خصوصی برای رفع خلأ قانونی در این باره ضرورت دارد، آگاهی دادن و اطلاع رسانی دربار? مفاهیم و مصادیق حریم خصوصی و تجربیات سایر کشور ها در زمین? حمایت از حق حریم خصوصی نیز می تواند تأثیر مهمی در مشخص شدن جایگاه این حق در روابط فردی و اجتماعی داشته باشد.لذا تبیین حدود حق حریم خصوصی ومقوله های مهم آن از اهداف مهم این پژوهش است. این رساله در چهار فصل تنظیم شده است.در فصل نخست به کلیات بحث وواژه شناسی مفاهیم حریم خصوصی وسیر تحولات آن درفقه و حقوق موضوعه ایران و سایرکشورها اشاره شده و در فصل دوم به مبانی و قلمرو حمایت کیفری از حریم خصوصی در فقه امامیه پرداخته ایم و در فصل سوم به مبانی و قلمرو حمایت کیفری از حریم خصوصی در حقوق موضوعه ایران اشاره نموده ایم و در فصل چهارم به تزاحم حریم خصوصی و حقوق عمومی پر داخته تا خاستگاه بحث حمایت کیفری از حریم خصوصی و صدور تلاقی آن مشخص و معلوم گردد.
واژه‌های کلیدی: زندگی شخصی، فقه جعفری، حمایت کیفری، حقوق موضوعه، حریم خصوصی، ایران