عنوان
قلمرو شورا در منابع اسلامی
نویسنده
ناشر
ماهنامه پاسدار اسلام، اردیبهشت ۱۳۸۶، شماره ۳۰۵، ص.: ۶-۹. | ماهنامه پاسدار اسلام، اردیبهشت ۱۳۸۶، شماره ۳۰۵، ص.: ۶-۹.
تاریخ نشر
۱۳۸۶
توضیح
از مهمترین اصول اجتماعى اسلام اصل شورا و مشاوره است که در منابع اسلامى با دقت و اهمیت خاصى مطرح و در سیره پیامبر اکرم(ص) و پیشوایان بزرگ اسلام جایگاه ویژهاى دارد به طورى که مىتوان گفت: «نهاد شورا» ستون فقرات نظام اسلامى و شیوهاى اجتنابناپذیر در مدیریت جامعه اسلامى و جامعه مؤمنان مىباشد.
قرآن کریم در چهار آیه موضوع شورا را مطرح کرده است.
1- در آیه 159 سوره آل عمران به پیامبر اسلام (ص) دستور مىدهد در امور، با مسلمانان مشورت کند و آن را از رموز پیروزى و موفقیت آن حضرت مىداند «فبما رحمة من اللّه لنت لهم و لوکنت فظّاً غلیظ القلب لانفضّوا من حولک فاعف عنهم و استغفر لهم و شاورهم فى الامر فاذا عزمت فتوکل على اللّه».
2- در آیه 38 سوره شورى، هنگام بیان اوصاف برجسته مؤمنان مىفرماید: «و الذین استجابوا لربّهم و اقاموا الصلوة و امرهم شورى بینهم؛آنها کسانى هستند که دعوت پروردگارشان را اجابت کرده و نماز را بر پاى دارند و کارهایشان بین آنان با مشورت انجام مىشود.
3- سوره بقره آیه 233 مىفرماید: اگر در مورد بازداشتن کودک از شیر قصد تصمیمگیرى دارید مشورت کنید «فان ارادا فصالاً عن تراض منهما و تشاور فلا جناح علیهما» این آیه مىگوید اگر در مورد دیگرى حتى اگر کودک شیر خوارى باشد بخواهید تصمیمگیرى کنید. باید مشورت نمایید، حالا این مشورت بین پدر و مادر باشد چنانکه بعضى گفتهاند و یا مشاوره با دیگرى مثل پزشک باشد و یا اینکه هم پدر و مادر با هم مشورت کنند و هم با صاحبنظران مثل پزشک مشورت نمایند.(1) از این آیه استفاده مىشود که پدر یا مادر با همه علاقه و عاطفهاى که به فرزندشان دارند خداوند اجازه نمىدهد در امر تربیت و پرورش فرزندشان استبداد به خرج دهند بلکه باید با هم یا با دیگران مشورت کنند. و بعد از مشورت آنچه را که مصلحت است تصمیمگیرى نمایند.
4- سوره زمر آیه 18 مىفرماید: «فبشّر عبادالذین یستمعون القول فیتبعون احسنه؛ پس بندگان مرا که سخن را مىشنوند و نیکوترین را پیروى مىکنند بشارت ده.»
مرحوم علامه طباطبایى مىنویسد، آیه «و امرهم شورى بینهم» از نظر من نزدیک به آیه فوق مىباشد(2) زیرا شورا و مشورت براى رسیدن به آراء نظریههاى خوب یا بهترین آراء و نظریه هاست و در این آیه هم مىفرماید:بندگان خدا سخن را مىشنوند و بهترین را انتخاب و پیروى مىکنند.
واژه های کلیدی: علوم اسلامی، تفسیر و علوم، قرآن تفسیر، قرآن معارف، قرآن، انسان و جامعه در قرآن ،جامعه در قرآن