تصرفات بیمار در مرض منجر به موت در فقه امامیه و حقوق ایران

توضیح

واکاوی تصرفات حقوقی بیمار و احکام آن در انواع تصرفات مالی و غیر مالی ، معوض و غیر معوض ، منجزات و معلقات هدف این پژوهش می باشد . تمایزات و تشابهات آن با تصرفات شخص سالم که اقوال و نظرات فقها ، حقوق دانان و اختلاف و ایرادات مربوطه در این زمینه قابل توجه و تأمل است. وضعیت تصرفات حقوقی اینگونه بیماران در حالات مختلف در حقوق ایران با توجه به قوانین و بررسی خلاء های قانونی موجود و ارائه راهکار مناسب آن مورد توجه بوده است . این پژوهش به طور کاربردی و نظری و به روش کتابخانه ای و با استفاده از کتب ، مقالات ، نرم افزارها و نشریات الکترونیک موجود گردآوری شده است . مرض منجر به موت بر خلاف اختلاف نظر میان فقها در خصوص احکام و آثار مترتب بر آن ، از اسباب ششگانه حجر در فقه محسوب شده است . با این وجود حقوق مدنی ایران که متأثر از فقه امامیه و نظر مشهور فقهاست ، آن را در شمار اسباب حجر نیاورده است و در ماده 1207 قانون مدنی محجورین رو به سه سبب محصور نموده است . از طرفی در دو ماده 944 و 945 قانون مدنی در خصوص شرایط ارث بردن زوجه احکام خاصی بر آن مترتب نموده است ؛ که موجب ابهاماتی در مسأله حجر بیمار و موضع قانونگذار در خصوص آن می شود .از پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت ، جهت رفع اختلاف نظرهای موجود و تعدیل نمودن احکام مربوط به آن در خصوص حجر بیمار ، به طور مطلق احکام مربوط به حجر را در مورد تمامی بیماران مشرف به موت به واسطه ابتلا به بیماری به کار نبریم ؛ بلکه به تفکیک و با توجه به مصادیق و وضعیت خاص آنها ، احکام را بر ایشان مترتب نماییم .که شایسته است قانونگذار محترم تدابیر لازم را جهت وضع قوانین متناسب با وضعیت اینگونه بیماران بیاندیشد. تا ابهامات موجود دراصدار احکام مناسب با وضعیت این بیماران از سوی مراجع صالح حقوقی رفع گردد . از دستاوردهای این پژوهش ، تقسیم بندی و تفکیک حجر بیمار با توجه به شرایط و وضعیت خاص آنها به دو گروه می باشد : گروه اول حجر بیمار با سوء نیت و قصد اضرار به وراث و دیان است که می توان آنها را درگروه محجورین با حجر سوء ظنی دسته بندی نمود و گروه دیگر حجر بیماران فاقد هوشیاری و عدم توانایی لازم جهت اجرای حقوق خود هستند که بر خلاف گروه اول، در جهت پیشگیری از سوء استفاده های احتمالی سایرین در دسته محجورین با حجر حمایتی دسته بندی نمود که در جهت گشایش نقاط مبهم و تاریک مواضع مختلف اینگونه بیماران ، موجبات نقد و بررسی بیشتر در خصوص آن را می طلبد.
واژه‌های کلیدی: بیمار، مرض منجر به موت، منجزات، تصرفات تبرعی، معلقات، حجر، تصرفات غیر معوض.