ماهیت و گونه شناسی اصل تفکیک در جنگ و جهاد بر اساس متون اسلامی و قوانین بین الملل

توضیح

هدف پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی گونه‌شناسی اصل تفکیک در آیات و روایات اسلامی و عهدنامه‌های بین‌المللی است. با استفاده از روش تحلیل محتوا نشان داده شد که اصل تفکیک به معنای جدا نمودن مصادیق نظامی از غیرنظامی، از مهم‌ترین اصول آموزه‌های اسلامی و حقوق بین‌الملل بوده و مفاد این اصل قرن‌ها قبل، در آیات قرآن و روایات مورد توجه جدی بوده‌است؛ درحالی‌که سازمان‌های بین‌المللی بشردوستانه در دوره معاصر، به‌صورت قراردادهای بین‌المللی آن را به جامعه جهانی عرضه داشته‌اند. گونه‌های اصل تفکیک، شامل تفکیک بین افراد، امکنه، ازمنه، اسلحه و روش‌های به‌کارگیری در جنگ است و آیات جهاد در قرآن کریم، بزرگ‌ترین مستند مکتب اسلام بر تفکیک افراد نظامی از غیرنظامی، مکان‌ها و زمان‌های جنگ و نیز روش‌ها و سلاح‌های جنگی است. آیات متضمن منع فساد و هلاکت حرث و نسل، قاعدة ‌وزر، عدالت‌ورزی و نفی اثم، بر ممنوعیت سلاح‌های کشتار جمعی و به تعبیری بر اصل تفکیک سلاح‌های مجاز و غیرمجاز دلالت دارد. گرچه زمان‌های ممنوعیت جنگ و مخاصمه، در جامعه بین‌المللی کم‌رنگ بوده، ولی در قرآن کریم و براساس اصل تفکیک، به‌روشنی به آن پرداخته شده‌است.
واژه‌های کلیدی: جهاد، اصل تفکیک، نظامیان، غیرنظامیان، حقوق بشردوستانه بین‌المللی.