ماهیت حقوقی قرارداد رحم جایگزین

توضیح

ناباروری یکی از مشکلات خانواده‌ها در سراسر جهان است. یک راه حل برای این مشکل استفاده از رحم جایگزین می‌باشد. یک قرارداد رحم جایگزین مشتمل بر سه طرف است، مرد و زنی که به عنوان زوجین نابارور مادر جانشین را به خدمت گرفته‌اند، مادر جانشین که توافق می‌کند تا از طریق باروری پزشکی و با جنین زوجین حامله شود. به طور معمول مادر جانشین در قبال مبلغی پول می‌پذیرد تا جنین را حمل نموده و بعد از زایمان به زوجین تحویل دهد. زوجین نابارور توافق می‌کنند تا علاوه بر هزینه‌های پزشکی و هزینه رفت و آمد مبلغی را به مادر جانشین بپردازند. به علاوه زوجین نابارور به موجب قرارداد حضانت طفل را نیز بر عهده می‌گیرند. شروط دیگری که ممکن است در قرارداد رحم جایگزین لحاظ شود عبارت‌اند از: تعهد مادر جانشین مبنی بر عدم ادعای رابطه خویشاوندی با طفل، ایجاد محدودیت‌هایی از قبیل، ترک سیگار، عدم مصرف مشروبات الکلی و ترک نزدیکی با شوهر در دوران حاملگی. این روش یکی از روش‌های کمک باروری در تولید مثل با روش IVF است. استفاده از این روش محدود به زنان فاقد رحم نیست و در موارد متعددی کاربرد دارد. ابهام در ماهیت قرارداد رحم جایگزین یکی از موانع اجرای این قرارداد است. در نتیجه تشخیص ماهیت این قرارداد دارای اهمیت می‌باشد. ماهیت این قرارداد در قالب عقود معین، مانند اجاره، عاریه، جعاله و... نمی‌گنجد و بر اساس ماده 10 قانون مدنی می‌تواند پذیرفته شود. اما همه آثار قرارداد براساس اراده طرفین نمی‌تواند تعیین شود و پاره‌ای آثار قهری بر آن مترتب می‌شود. مهم‌ترین اثر، قرابت و نسب حاصل از قرارداد است که به‌‌صورت قهری و غیرارادی حاصل می‌شود.
واژه‌های کلیدی: ماهیت قرارداد، رحم‎ ‎جایگزین، اجاره رحم، بارداری قراردادی