حقوق متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی از نظر فقه مذاهب اسلامی و حقوق افغانستان

توضیح

حقوق متهم را می‌توان مجموعه‌ای از اصول دانست که قانون‌گذار در جهت حمایت از متهم در برابر تعرضات قوای حکومتی، دفاع هرچه بهتر وی در برابر اتهام انتسابی و ایجاد شرایطی در جهت حفظ کرامت انسانی وی وضع نموده است که عدم رعایت آن دارای ضمانت اجرایی هست. با توجه به اهمیت حقوق متهم در قوانین اساسی بسیاری از کشورها، من‌جمله کشور افغانستان به گونه واضح بیان‌شده است، هم چنان حقوق متهم در فقه اسلامی توسط همه فقهای مسلمان هم مورد تأکید ویژه قرارگرفته شده است. یافته‌های این تحقیق حاکی از این امر است که؛ در نظام دادرسی اسلامی که نظامی مستقل و مبتنی بر کرامت انسانی است، اصول انسانی حاکم بر دادرسی‌های کیفری با آغاز رسالت پیامبر گرامی اسلام در قرن هفتم میلادی ارائه‌شده است. بر اساس دلایل و مدارک شرعی ازنظر فقه امامیه بازداشت موقت متهم؛ هم چنان در نظر گرفتن موقعیت اجتماعی افراد در مرحله اتهام ازجمله حقوق منسوبه وی نیز محسوب شده و عدم رعایت آن‌ها خلاف شرع است؛ در کشور افغانستان از سال 1344 مفهوم حقوق دفاعی متهم در مرحله تحقیق مقدماتی وارد حقوق این کشور می‌گردد لذا قانون اجراآت جزایی مصوب 5/3/1344 حق دفاع متهم در مرحله تحقیق را در مواد 93، 94، 96، 61، 68، 69، 80 به رسمیت شناخته و بیان می‌دارد که متهم باید وکیل مدافع خود را در سارنوالی (دادستانی) معرفی نماید و وکیل مدافع نیز باید وکیل بودن خود را به سارنوالی ابلاغ نماید و درصورتی‌که خوف از بین رفتن دلایل جرم وجود نداشته باشد باز محقق (بازپرس) نمی‌تواند در جنایات بدون حضور وکیل از متهم سؤال کند، هم‌چنین بیان می‌دارد که وکیل می‌تواند قبل از استنطاق از اوراق تحقیق اطلاع حاصل نماید، به متهم و مجنی علیه حق می‌دهد که در تمام جریان تحقیق حضورداشته باشد و عضو سارنوالی (دادستانی) نمی‌تواند اوراقی را که متهم به وکیل مدافع یا اهل خبره برای مشورت می‌دهد اخذ نماید.
واژه‌های کلیدی: اتهام، متهم، جرم، تحقیقات مقدماتی، مذاهب اسلامی، حقوق افغانستان