بررسی دادرسی و شیوه‌های جبران خسارت ناشی از حبس متهم بی‌گناه

توضیح

حق بازداشت یکی از مهم ترین اختیاراتی است که در راستای مبارزه مؤثر با جرم به مقام های نظام کیفری اعطا شده است. به موازات اعمال این اختیار از سوی مقام های مذکور، این امکان وجود دارد که روند نهایی دادرسی به احراز مجرمیت منتهی نگردد. علی رغم برخی مخالفت ها، ادله ی طرفداران جبران خسارت از قوت بیشتری برخوردار است و در حقوق کیفری ایران از سال 1392 این نهاد به رسمیت شناخته شده است. در قانون جدید آیین دادرسی کیفری مسئولیت دولت نسبت به خسارات ناشی از بازداشت متهمان بی گناه، اعم از اینکه مبنای مسئولیت تقصیر یا خطای قاضی یا اشخاص دیگر باشد، پذیرفته شده است. قانون یادشده، ضمن شناسایی «حقِ» زیان دیده در مطالبه خسارت ناشی از بازداشت موقت، آیین ویژه ای را نیز به منظور اجرای این حق پیش بینی کرده است. به ویژه این که جبران خسارت، همسو با اصل دادرسی عادلانه بوده و اخلاق نیز اقتضا می کند ظلم روا شده، جبران گردد. جبران خسارت در مواردی که قرار منع تعقیب یا حکم برائت قطعی شده امکان پذیر است، جبران خسارت تنها نسبت به متهم میسر بوده و شامل بازداشت غیرقانونی سایر افراد دخیل در فرآیند دادرسی نمی‌شود و مسئولیت مطلق دولت در جبران خسارت پذیرفته شده است و دولت تنها پس از جبران خسارت می تواند به عامل اصلی مراجعه کند.
واژه‌های کلیدی: اصل برائت، بازداشت، جبران خسارت، متهمان بی گناه