حق بر شهرت با تأکید بر حقوق ایالات متحده آمریکا و ایران

توضیح

بهره‌برداری تجاری و تبلیغاتی از نشان‌های هویتی نظیر نام، صدا و تصویر تجارت و کسب‌وکار عظیمی را به‌ویژه برای چهره‌های مشهور فراهم ساخته و پرسش‌های متعددی را به وجود آورده است. ازجمله اینکه آیا اشخاص حق دارند حق بهره‌برداری از این نشان‌ها را به دیگران واگذار سازند؟ آیا می‌توانند جلوی استفاده غیرمجاز از آن‌ها را بگیرند؟ و به‌طور کلی آیا امکان نظارت و کنترل چنین نشان‌هایی وجود دارد؟ این جستار با روش توصیفی، تحلیلی و نیز تطبیقی سعی نموده به چنین مسائلی در حقوق ایالات‌متحده آمریکا و ایران پاسخ دهد. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که بالغ بر نیمی از ایالات‌ آمریکا چنین حقی را تحت عنوان «حق شهرت» (The Right of Publicity) از طریق قانون یا کامنلا و یا به کمک هر دو شیوه به رسمیت شناخته‌اند، اما در ایران قانونی که به صراحت حق شهرت را مورد شناسایی قرار دهد، وجود ندارد. صاحب‌نظران و اندیشمندان آمریکایی با اثبات ناکارآمدی نظریات حقوقی سنتی نظیر حریم خصوصی، رقابت غیرمنصفانه و سایر تئوری‌ها توانستند جایگاه آن را در کنار سایر حقوق مستحکم سازند. همچنین مبانی مختلفی در جهت حمایت از حق مزبور مطرح ساختند که از مهم‌ترین آنها میتوان به تئوری‌های کار و انگیزه اشاره نمود. در ایران نیز با توسل به قواعد فقهی می‌توان مبانی دیگری به موارد فوق افزود. در خصوص موضوعات و مصادیق تحت حمایت نیز با توجه به توسعه روزافزون آنها اکثریت ایالات با ذکر چند نمونه به همراه پذیرش معیار و ضابطه «قابلیت شناسایی» سعی کردند که هویت و شخصیت افراد را از تجاوز مصون بدارند. علاوه ‌بر این، براساس دیدگاه غالب حق شهرت حق ذاتی تمام انسا‌ن‌ها است و به اشخاص مشهور اختصاص ندارد، لیکن در خصوص برخورداری اشخاص حقوقی، حیوانات و شخصیت‌های کارتونی و انیمیشنی تردیدهای جدی وجود دارد. در ایران هم به دلیل فقدان قانون خاص می‌توان قلمرو این حق را بر اساس سایر قوانین مشخص ساخت. در صورت نقض حق مزبور نیز ضمانت اجراهای حقوقی در قالب حمایت از راه اقدامات تأمینی و حمایت از راه مسئولیت مدنی در هر دو نظام پیش‌بینی شده است.
واژه های کلیدی: ارزش تبلیغی، چهره های مشهوری، حق حریم خصوصی، حق شهرت، شخصیت.