حق فرار در دفاع مشروع؛ مطالعه فقهی و حقوقی

توضیح

چکیده
نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با به‌کارگیری منابع کتابخانه‌ای موجود اعم از داخلی و خارجی به دنبال تبیین و تشریح فروض مختلفی است که در آن‌ها مدافع علی‌رغم داشتن امکان فرار می‌تواند در برابر تهاجم صورت گرفته ایستادگی کرده و به دفاع از خود یا دیگری مبادرت نماید. با تأمل در منابع فقهی و همچنین قوانین کشورهای دیگر معلوم می‌گردد که هیچ‌کدام رویکرد جواز یا سلبی مطلق به مسئله حق فرار در دفاع مشروع نداشته و تلاش داشته‌اند که علی‌رغم اینکه «اصل» را بر وجوب فرار در صورت داشتن امکان آن قرار دهند اما هرکدام به فراخور وضعیت مکانی و زمانی و حتی شخصیتی مدافع و مهاجم قائل به استثنائاتی نیز شده‌اند. به‌علاوه در هیچ‌کدام از متون فقهی و یا منابع خارجی مدافع زمانی مکلف به فرار بوده که شرایط یک «فرار ایمن» برای وی وجود داشته باشد. شایسته است قانون‌گذار ایرانی ضمن اصلاحاتی در وضعیت قانونی دفاع مشروع، فروض و موارد مختلف امکان‌سنجی فرار را مورد تصریح قرار داده و حکم قانونی هریک را معلوم نماید.
واژه های کلیدی: دفاع مشروع، ضرورت، تجاوز، فرار