بررسی حقوق کودکان نامشروع در فقه و حقوق موضوعه ایران

توضیح

طفلی که متولد می شود، یا از یک رابطه قانونی و شرعی است و یا یک رابطه غیرقانونی و غیرشرعی. به کودکانی که از طرق غیرشرعی متولد می شوند، کودکان نامشروع می‌گویند این کودکان یا ناشی از زنا هستند و یا ناشی از تلقیح مصنوعی نطفه زن با نطفه مرد اجنبی و یا ناشی از وطی به شبهه نسبت به طرفی که عالم به زنا است و یا ناشی از ‌تفخیذ و مساحقه است. در حقوق ایران نحوه ایجاد وتشکیل نطفه حائز اهمیت فراوانی ‌بوده است. ماده 1167 قانون مدنی طفل ناشی از زنا را به والدین منتسب نمی‌داند اجرای این قانون نتیجه‌ای جز این ندارد که والدین هیچگونه وظیفه‌ یا حقی در مقابل کودکان نامشروع خود داشته باشند به عبارت دیگر این کودکان فاقد هرگونه پدر یا مادر خواهند بود. این نظریه اتخاذ شده از فقه امامیه بوده است فقهای امامیه از جمله شهید ثانی، صاحب جواهر، صاحب ریاض بر عدم انتساب زنازاده به والدین تأکید و حتی ادعای اجماع داشته‌اند. البته می توان گفت آنچه که منظور فقها و قانونگذار بوده باتوجه به صراحت بیان آنها فقط کودکان ناشی از زنا هستند و در نتیجه سایر کودکان نامشروع مثلاً تلقیح مصنوعی، وطی به شبهه و تفخیذ را می توان از نظر فقها و قانون مستثنی نمود و کلیه حقوق را بر آنها بار نمود. اما درخصوص کودکان ناشی از زنا باید گفت که این کودکان همانند سایر کودکان عاری از هرگونه گناه بوده و باتوجه به اینکه هیچگونه نقشی در تعیین سرنوشت خود نداشته‌اند نباید متحمل چنین حکم سنگینی گردند. در میان فقهای معاصر بزرگانی از جمله مرحوم مامقانی، مرحوم بجنوردی و غیره هستند که نظر فوق را قبول ننموده و ولد زنا را به والدین خود منتسب و فقط ارث را منتفی می‌دانند که در راستای این نظریه نیز وحدت رویه ای دیوان عالی کشور در سال 1376 صادر که طی آن والدین فرزند نامشروع را به عنوان والدین طبیعی و قانونی دانسته و کلیه حقوق وظایف آنها را در برابر فرزند به جز ارث محقق دانسته است.
واژه های کلیدی: کودکان نامشروع، ولد زنا، نسب، والدین.