جزای نقدی بدل از حبس در حقوق کیفری ایران

توضیح

با توجه به ناکارآمدی حبس و به ویژه حبس های کوتاه مدت در اصلاح و بازپروری زندانیان و به منظور کاهش جمعیت کیفری زندان و پیشگیری از تکرار جرم و تقلیل هزینه های اجرای مجازات حبس، سیاست جایگزینی حبس مورد توجه نظام های کیفری قرار گرفت. یکی از انواع مجازات های جایگزین حبس که در مواد 64 و 85 قانون مجازات اسلامی 1392 پیش بینی شده، جزای نقدی است. جزای نقدی از جمله مجازات هایی است که به علت سهولت اجرا، ایجاد درآمد برای دولت، قابل جبران بودن مورد توجه قانونگذار ایران قرار گرفته است. مدّاقه در آرای مختلف قضایی، قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب 1373 و مواد 65، 66، 67 و 68 قانون مجازات اسلامی 1392 این نکته را برجسته می کند که اعمال مجازات جزای نقدی جایگزین حبس توسط دادگاه در مواردی اجباری و در مواردی اختیاری است. با وجود مزایایی که در اعمال جزای نقدی به عنوان جایگزین حبس وجود دارد، ممکن است به دلیل مشکلاتی که در پرداخت مبلغ مورد حکم ایجاد می شود، مرتکب به حبس بدل از جزای نقدی محکوم شود و این امر مغایر با اهداف و نتایج مورد انتظار از جزای نقدی بوده و محکومینی که توان پرداخت جزای نقدی را نداشته و متمکن از آن نباشند به موجب ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت مالی 1393 و ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 و ماده 29 قانون مجازات اسلامی 1392، ملزم به تحمل حبسی خواهند شد که قانونگذار جزای نقدی را جایگزین آن نموده است. به نظر می رسد با توجه به اشکالات مطرح شده، می توان به جای حبس بدل از جزای نقدی از راهکارهای جایگزین مانند جریمه روزانه، درخواست اعسار، استفاده از کار عام المنفعه و یا حداقل پذیرش تقسیط جزای نقدی استفاده نمود.
واژه‌های کلیدی: حبس، جایگزین حبس