عنوان
بررسی ماهیت پدیده رانتخواری در حقوق و مذاهب خمسه
نویسنده
استادراهنما
مجید وزیری
محل نشر
تهران
تاریخ نشر
1395
مقطع تحصیلی
کارشناسی ارشد
مشخصات ظاهری
20 ص.
زبان
فارسی
توضیح
رانت که از حیث پیشینه لغوی به معنای بهره مالکانه، اجاره و عواید حاصل از زمین آمده است، در اقتصاد سیاسی به منافعی که ناشی از انحصار در مدیریت اقتصادی هستند، اشاره دارد و درآمدهای بدون تلاش یا ریسک تجارتی را که خصوصاً ناشی از ثابت بودن عرضه یک عامل تولیدی به واسطه انحصار طبیعی یا ساختگی باشند، شامل میشود. اصطلاحات دولت رانتیر و رانتیریسم نیز با توجه به همین معنی مطرح شده و برای معرفی دولت- ساختارهایی که به درآمدهای طبیعی و نه کار مولد وابسته اند، اشاره دارد. به نظر میرسد، ملاک بدون زحمت و بادآورده بودن در مفهوم رانتخواری، باعث اشاعه آن به سایر وجوه زندگی اجتماعی و شکل گیری مفاهیمی چون رانت سیاسی، رانت آموزشی، رانت فرهنگی، رانت قضایی و ... شده است. با وجود این رانتخواری که از مصطلحات نظام اجتماعی کنونی و در عین حال سم مهلکی برای جامعه مدنی است، آنطور که بایسته است از حیث ماهیت و حکم شناسی فقهی و حقوقی مورد توجه واقع نشده است. در این تحقیق سعی شد تا ضمن ارائه مفهومی صحیح از رانت خواری و تمیز ملاک های آن به مقایسه این عنوان با سایر عناوین مشابه در مباحث حقوقی و فقهی پرداخته شود. در این راستا، ملاحظه شد رابطه تنگاتنگی میان رانت خواری و عناوینی نظیر رشوه، تبانی، پارتی بازی، مفت خوری، سوء استفاده از مقام و موقعیت، اعمال نفوذ برخلاف حق، اکل مال به باطل و...، وجود دارد. در واقع به دست آوردن هر نوع منفعتی که بدون تناسب با تلاش و بر اثر سوء استفاده از موقعیت و ایجاد انحصار و یا پارتیبازی و قومگرایی باشد و به تبعیض و پایمال شدن حق دیگران بیانجامد، اعم از این که در قانون تحت عنوانی مجزا جرم انگاری شده باشد یا خیر، مصداق یک رانتخواری مفسدانه و حرام از منظر تمامی مذاهب اسلامی است.
واژه های کلیدی: رانت، رانت خواری، رانت اقتصادی، رانت جویی، احکام خمسه، فقه جعفری، اقتصاد سیاسی، جرم سازمان یافته، فساد.