ولایت فقیهان از دیدگاه شیخ فضل الله نوری (بررسی دیدگاه‌های مخالف و مختار)

توضیح

شیخ فضل‌الله نوری قائل به «ولایت فقیهان» بود، نه معتقد به «ظل‌اللهیِ» شاه. به عبارتی، مجتهد نوری، حکومت را از آن فقهای مبسوط‌الید می‌دانست، نه سلطان صاحب قدرت؛ چون به اعتقاد او فقهاء، «نواب عام» امام عصر(عج) هستند. این اعتقاد مجتهد نوری را می توان در آثار و اسناد به‌جای‌مانده از ایشان دید. با این وصف، عده‌ای مدعی‌ هستند که مجتهد نوری، نظری دربارة «ولایت فقیه» ندارد و «اصلاً سخنی از ولایت فقیه ‌در هیچ یک از آثار او وجود ندارد، بلکه مدافع سلطنت اسلامیه است و سلطان صاحب شوکت!».
هدف این مقاله، بیان این واقعیت است که مسألة مذکور(هم ولایت فقهیان از دیدگاه مجتهد نوری و هم مدعای مخالفان) را بازخوانی و واکاوی کند و با تکیه بر سخنان و اسناد به‌جای‌مانده از خود ایشان، اندیشة او را درباره این مسأله بررسی و بیان نماید تا صحت و سقم مدعای مخالفان دیدگاه وی نیز مشخص شود.
واژه های کلیدی: امام عصر، شیخ‌فضل‌الله نوری، ولایت فقیه، ولایت فقیهان، نیابت عامه، سلطنت اسلامیه.