بررسی سن مسولیت کیفری کودک از دیدگاه قوانین ایران و فقه امامیه با نگاهی از لایحه جدید قانون مجازات اسلامی

توضیح

با بررسی مفهوم کودک و زمان شروع و پایان آن و مطالعه سن مسئولیت کیفری اطفال در ایّام باستان و مداقه در مبانی سن مسئولیت کیفری اطفال در فقه امامیه از نظر آیات و روایات و سن رشد و سن تمیز به این نقطه نظر خواهیم رسید که سن بلوغ (سن مسئولیت شرعی) امری تکوینی است و نه تشریعی و تعبّدی و در فرآیند رشد طبیعی و مرتبط با عوامل اقلیمی، وراثت و مانند آن ظهور پیدا می کند. قرآن کریم به سن خاصی در تحقق بلوغ اشاره نکرده است و فقط به معیارهایی همانند بلوغ حلم، بلوغ نکاح و بلوغ اشد اشاره داشته است. در روایات به سن های مختلف برای بلوغ اشاره شده است.مطابق ماده 49ق.م.ا، اطفال از مسئولیت کیفری مبری هستند. تبصره یک ماده مذکور، منظور از طفل را کسی می‌داند که به حد بلوغ شرعی نرسیده باشد. در این قانون، سن بلوغ تبیین نشده اما در تبصره یک ماده 1210 ق.م، در مورد پسر 15 سال تمام قمری و در مورد دختر 9 سال تمام قمری، تعیین شده است. این نظریه بازتاب نظر مشهور فقهای امامیه بوده اما در بررسی آیات قرآنی و روایات اینگونه استنباط می‌شود که «بلوغ» امری تکوینی است. یعنی بنابر نظر شارع مقدس احراز بلوغ با ظهور حیض و احتلام صورت می‌پذیرد.با بررسی ادله موجود اثبات می گردد که سن رشد تنها به مفهوم خاص مدنی اختصاص نداشته و قابل تعمیم به مسائل غیرمالی از جمله امور کیفری نیز می باشد که در تطبیق با قوانین کیفری بعد از انقلاب که منبع اصلی و اساسی آن، حقوق اسلام و فقه شیعه می باشد و مقایسه آن با سن مسئولیت کیفری اطفال در برخی از کشورها به این نتیجه خواهیم رسید که بازنگری در سن مسئولیت کیفری اطفال در حقوق ایران ضروری بوده و با استناد به منابع فقهی می توان این سن را تغییر داد.
واژه‌های کلیدی: امامیه، قانون مجازات اسلامی، لایحه قانونی، مسئولیت کیفری، عدالت کیفری، کودک، ایران، جزایی