بررسی رویکرد علمای دوره شاه سلیمان صفوی نسبت به پذیرش ولایت حاکم جائر

توضیح

تأسیس حکومت فراگیر شیعه مذهب صفوی در ایران، زمینه ساز تحول در مناسبات دین و دولت شد. علما به عنوان بخش مهمی از نهاد مذهب در شرایط ویژه و تاریخی قرار گرفتند. رویکرد علمای دوره شاه سلیمان صفوی نسبت به پذیرش ولایت حاکم جائر مسئله اساسی این پژوهش است که با رویکرد توصیفی - تحلیلی مورد بررسی و قرار می‌گیرد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که صفویان خدمات برجسته‌ای به مذهب تشیع، شیعیان و علمای شیعی داشته‌اند و آنها را از اقلیتی تحت ظلم و فشار به اکثریت تبدیل کرده و در قدرت سهیم نمودند. استقرار دولت صفوی در ایران به عنوان نخستین حکومت مستقل شیعی مقتدر در تاریخ اسلام، موجب شد تا بحث تأیید این دولت و همکاری و عدم همراهی با آن به یکی از مباحث مهم جدید در حوزه تفکر و اندیشه سیاسی و حتی نظرات فقهی علمای بزرگ این دوران شود. تشکیل حکومت صفوی با وجود منافع عمده‌ای که برای شیعیان داشت، موجد مسأله‌ای اساسی بود و علما و فقهای شیعه را با شرایط پیچیده‌ای روبرو کرد؛ آنها چه رویکردی را می‌بایست اتخاذ کنند: آیا با نادیده گرفتن اقدامات و خدمات صفویان به تشیع، آنها را نیز مصداق حکومت‌های جور و غاصب تلقی کنند که این اقدام خود می‌توانست زمینه تضعیف حکومت صفوی و به تبع آن تضعیف مذهب تشیع را فراهم کند و یا با اتخاذ رویکردی جدید و چرخشی اساسی در فقه سیاسی شیعه به تقویت حکومت صفوی، مذهب تشیع و جایگاه خود علما و فقهای شیعه همت گمارده و مسأله غاصب بودن حکومت‌ها در عصر غیبت را حل نماید.
واژه های کلیدی: صفویه، علما، شاه سلیمان، ولایت، حاکم، جائر.