درآمدی بر چیستی، قلمرو، و چشم اندازهای فلسفه اقتصاد اسلامی

توضیح

در دهه‌های اخیر، گسترش مطالعات انتقادی فلسفة اقتصاد، محقّقان اقتصاد اسلامی را با سؤالی جدّی در مورد نقش مطالعات فلسفی در هویّت بخشی به دانش اقتصاد اسلامی و ارتقای آن مواجه ساخته است. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل فلسفی، به بررسی چیستی، قلمرو، و چشم‌اندازهای فلسفة اقتصاد اسلامی در مقایسه با فلسفة اقتصاد متعارف می‌پردازیم. فرضیة اصلی مقاله آن است که این دو زمینة مطالعاتی می‌توانند در تعامل با یکدیگر، با پرداختن به جنبه‌های معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی،انسان‌شناختی، و ارزش‌شناختی گزاره‌های اقتصادی، به ارتقای دانش اقتصادی کمک کنند. مطالعات فلسفة اقتصاد اسلامی ـ که از نظر نوع نگاه فلسفی (مضاف) و متعلّق بررسی درجة دوم (مضاف‌الیه) از همتای خود متمایز است، دو دسته منافع بیرونی و درونی دارد. این رویکرد با گسترش منابع، ابزارها، و متعلّق شناخت و ترویج نظام ارزشی متعالی، به بازسازی واقعیت اقتصادی در نظریه‌های اقتصادی یاری می‌رساند. از این گذشته، با این بررسی‌ها، خودآگاهی اقتصاددانان نسبت به ماهیت و توان نظریه‌های اقتصاد اسلامی افزایش می‌یابد و حلقه‌های مفقوده میان مبانی، نظریه‌پردازی، و اجرا در آثار اقتصاد اسلامی کشف می‌شود؛ و بدین ترتیب زمینة هویّت‌بخشی به دانش اقتصاد اسلامی و تصحیح مسیر حرکت آن فراهم می‌گردد.
واژه‌های کلیدی: فلسفه مضاف، فلسفة اقتصاد، فلسفة اقتصاد اسلامی، معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، ارزش‌شناسی.