عنوان
مفهوم و ماهیت دیه از منظر فقه و حقوق اسلامى
نویسنده
اصطلاحنامه
ارش | تامین خسارت (فقه) (Indemnity (Islamic law)) | دیه (Blood Money) | ماهیت دیه
ناشر
فصلنامه فقه، زمستان 1392، شماره 3، ص.: 24-52.
تاریخ نشر
1392
توضیح
دیه از احکام امضایى اسلام است که در دوران جاهلیت نیز وجود داشته و دلیل مشروعیت آن، علاوه بر اجماع فقیهان اسلام، کتاب شریف و سنت قطعى است. درباره دیه، مباحث گوناگونى قابل بررسى است، اما آنچه در این مقاله، مطمح نظر است، بررسى تطبیقى ماهیت دیه از منظر فقه (شیعه و اهل سنت) و حقوق اسلامى است. درباره ماهیت دیه، سه قول وجود دارد: 1) ماهیت جزایى; 2) ماهیت جبرانى; 3) ماهیت دوگانه. نویسنده این مقاله ضمن نقد و بررسى اقوال سهگانه، هیچ یک را مصاب ندانسته، قول چهارم و نظریه جدیدى بیان کرده است. بنا بر این نظریه، ماهیت دیه در قتل خطایى، صرفاً جبران خسارت اقتصادى ناشى از فقدان مقتول یا نقص عضو مجنىعلیه است; یعنى داراى ماهیت جبرانى است. در مقابل، ماهیت دیه در قتل عمدى و شبهعمد، توأمان هم جبران خسارت اقتصادى و هم مجازات مجنىعلیه است; یعنى داراى ماهیت دوگانه است.
واژه های کلیدی: دیه، ارش، ماهیت دیه، ماهیت جزایى، ماهیت جبرانى.